10th and 12th exam शैक्षणिक वर्ष २०२४-२५ मध्ये होणाऱ्या दहावी आणि बारावीच्या बोर्ड परीक्षांसाठी शिक्षण मंडळाने अत्यंत महत्त्वपूर्ण आणि कठोर निर्णय घेतला आहे. विद्यार्थ्यांच्या भविष्यावर परिणाम करणाऱ्या या परीक्षांमध्ये गैरप्रकार रोखण्यासाठी नवीन नियमावली जाहीर करण्यात आली असून, यामध्ये मोबाईल आणि इतर इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांच्या वापरावर विशेष लक्ष ठेवण्यात येणार आहे.
नवीन नियमांचे स्वरूप:
परीक्षा केंद्रावर मोबाईल फोन किंवा कोणतेही इलेक्ट्रॉनिक उपकरण आणल्यास विद्यार्थ्याला दोन वर्षांची शिक्षा भोगावी लागणार आहे. यापूर्वी ही शिक्षा एक वर्षाची होती, मात्र गैरप्रकारांचे वाढते प्रमाण लक्षात घेता शिक्षण मंडळाने या शिक्षेची मुदत दुप्पट केली आहे. म्हणजेच, जर एखादा विद्यार्थी यंदाच्या परीक्षेत गैरप्रकार करताना आढळला, तर त्याला २०२६ पर्यंत बोर्डाच्या परीक्षेला बसता येणार नाही.
सुरक्षा व्यवस्थेत वाढ:
परीक्षा केंद्रांवर सीसीटीव्ही कॅमेरे बसवण्यात येणार असून, प्रत्येक परीक्षा कक्षावर बारकाईने लक्ष ठेवले जाणार आहे. विशेषतः स्मार्ट वॉच, ब्लूटूथ डिव्हाइसेस आणि छोट्या इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांच्या वापरावर कडक निर्बंध घालण्यात आले आहेत. परीक्षा केंद्रावर प्रवेश करताना विद्यार्थ्यांची तपासणी अधिक काटेकोर करण्यात येणार आहे.
सोशल मीडियावर बंधने:
परीक्षेदरम्यान सोशल मीडियावर खोटी माहिती पसरवणे किंवा प्रश्नपत्रिका लीक करण्याच्या घटनांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी विशेष यंत्रणा उभारण्यात येणार आहे. अशा प्रकारच्या कृत्यांमध्ये सहभागी असलेल्या विद्यार्थ्यांविरुद्ध कडक कारवाई केली जाईल.
पालकांची जबाबदारी:
शिक्षण मंडळाने पालकांनाही विशेष सूचना जारी केल्या आहेत. त्यांनी आपल्या पाल्यांना परीक्षेदरम्यान मोबाईल फोन किंवा इतर इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे न देण्याबाबत सतर्क राहण्यास सांगितले आहे. पालकांनी आपल्या मुलांच्या अभ्यासावर लक्ष ठेवून त्यांना नैतिक मूल्यांचे महत्त्व समजावून सांगण्याची गरज आहे.
नवीन शैक्षणिक धोरणाचा प्रभाव:
नवीन शैक्षणिक धोरणामुळे डिजिटल साधनांचा वापर वाढला असला तरी, परीक्षेदरम्यान त्यांचा गैरवापर रोखणे आवश्यक आहे. विद्यार्थ्यांनी तंत्रज्ञानाचा वापर अभ्यासासाठी करावा, मात्र परीक्षेत मात्र स्वतःच्या ज्ञानावर विश्वास ठेवावा, असे आवाहन शिक्षण तज्ज्ञांनी केले आहे.
परीक्षा पद्धतीत सुधारणा:
परीक्षा अधिक पारदर्शक होण्यासाठी विविध उपाययोजना करण्यात येत आहेत. प्रश्नपत्रिकांची सुरक्षा वाढवण्यात येणार असून, उत्तरपत्रिका तपासणीची प्रक्रियाही अधिक कडक करण्यात येणार आहे. परीक्षा पर्यवेक्षकांना विशेष प्रशिक्षण देण्यात येणार आहे.
विद्यार्थ्यांसाठी मार्गदर्शन:
बोर्डाने विद्यार्थ्यांसाठी काही महत्त्वपूर्ण सूचना दिल्या आहेत:
- परीक्षा केंद्रावर वेळेआधी पोहोचणे आवश्यक
- आवश्यक ती कागदपत्रे व प्रवेशपत्र सोबत आणणे
- परीक्षा कक्षात फक्त लेखन साहित्य आणणे
- मोबाईल, स्मार्ट वॉच किंवा इतर इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे घेऊन न येणे
- परीक्षेदरम्यान शांतता पाळणे
- पर्यवेक्षकांच्या सूचनांचे पालन करणे
शिक्षण तज्ज्ञांचे मत:
शिक्षण तज्ज्ञांच्या मते, या कठोर नियमांमुळे परीक्षा अधिक शिस्तबद्ध होण्यास मदत होईल. विद्यार्थ्यांमध्ये स्वयंशिस्त आणि प्रामाणिकपणा वाढीस लागेल. त्याचबरोबर, पारंपरिक अभ्यास पद्धतीचे महत्त्व पुन्हा एकदा अधोरेखित होईल.
बोर्ड परीक्षा २०२५ मध्ये होणारे हे बदल निश्चितच स्वागतार्ह आहेत. या नियमांमुळे परीक्षा प्रणाली अधिक पारदर्शक होईल आणि विद्यार्थ्यांमध्ये चांगल्या सवयींची रुजवात होईल. मात्र, यासाठी विद्यार्थी, पालक आणि शिक्षण संस्था यांनी एकत्र येऊन सहकार्य करणे आवश्यक आहे.