10th pass students महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने भारत सरकारने टाकलेले एक महत्त्वपूर्ण पाऊल म्हणजे ‘बिमा सखी योजना’. ही योजना महिलांना आर्थिक स्वावलंबी बनवण्यासाठी एक अभिनव प्रयत्न आहे. विशेषतः ग्रामीण आणि निमशहरी भागातील महिलांसाठी रोजगाराची संधी निर्माण करणारी ही योजना त्यांच्या आर्थिक विकासाचा मार्ग प्रशस्त करते.
बिमा सखी योजनेचे स्वरूप आणि उद्दिष्टे अत्यंत स्पष्ट आहेत. या योजनेंतर्गत दहावी उत्तीर्ण महिलांना एलआयसी एजंट म्हणून काम करण्याची संधी दिली जाते. सरकारने या योजनेद्वारे दोन महत्त्वपूर्ण उद्दिष्टे साध्य करण्याचा प्रयत्न केला आहे – एक म्हणजे महिलांना रोजगाराची संधी उपलब्ध करून देणे आणि दुसरे म्हणजे विमा क्षेत्रात महिलांचा सहभाग वाढवणे.
योजनेची वैशिष्ट्ये आणि लाभ या योजनेचे सर्वात आकर्षक वैशिष्ट्य म्हणजे निवड झालेल्या महिलांना मिळणारे मासिक मानधन. प्रत्येक बिमा सखीला दरमहा ७,००० रुपये मानधन दिले जाते. या व्यतिरिक्त, त्यांना प्रत्येक विमा पॉलिसीवर कमिशनही मिळते. तीन वर्षांच्या कालावधीसाठी हे मानधन दिले जाते, ज्यामुळे महिलांना आर्थिक स्थैर्य मिळते.
पात्रता निकष आणि आवश्यक कागदपत्रे या योजनेत सहभागी होण्यासाठी काही महत्त्वपूर्ण पात्रता निकष आहेत: १. उमेदवार महिला असावी २. दहावी उत्तीर्ण असणे आवश्यक ३. वय १८ ते ७० वर्षांदरम्यान असावे ४. पदवीधर महिलांना विशेष संधी – तीन वर्षांनंतर एलआयसीमध्ये विकास अधिकारी पदासाठी अर्ज करण्याची संधी
अर्ज करण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रांमध्ये दहावीचे प्रमाणपत्र, आधार कार्ड, पासपोर्ट साइज फोटो आणि रद्द केलेला चेक यांचा समावेश आहे.
कार्यपद्धती आणि जबाबदाऱ्या बिमा सखी म्हणून निवड झाल्यानंतर, महिलांना विमा क्षेत्रातील कामकाजाचे प्रशिक्षण दिले जाते. त्यांची प्रमुख जबाबदारी म्हणजे विमा पॉलिसींचे विपणन आणि विक्री. प्रत्येक बिमा सखीने वर्षाला किमान २४ पॉलिसी विकणे अपेक्षित आहे. या उद्दिष्टपूर्तीसाठी त्यांना प्रोत्साहन म्हणून प्रति पॉलिसी बोनसही दिला जातो.
योजनेचे सामाजिक महत्त्व बिमा सखी योजना केवळ रोजगार निर्मितीपुरती मर्यादित नाही. ती महिला सक्षमीकरणाचे एक प्रभावी माध्यम आहे. या योजनेमुळे:
- महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य मिळते
- त्यांचा आत्मविश्वास वाढतो
- समाजात त्यांचा दर्जा उंचावतो
- विमा क्षेत्रात महिलांचा सहभाग वाढतो
- ग्रामीण भागात विमा जागृती वाढते
भविष्यातील संधी या योजनेत सहभागी होणाऱ्या महिलांसाठी करिअरच्या अनेक संधी उपलब्ध होतात. पदवीधर महिलांना तर विशेष फायदा होतो, कारण त्यांना तीन वर्षांनंतर एलआयसीमध्ये विकास अधिकारी पदासाठी अर्ज करता येतो. याशिवाय, विमा क्षेत्रातील अनुभवामुळे त्यांना इतर आर्थिक संस्थांमध्येही नोकरीच्या संधी उपलब्ध होऊ शकतात.
बिमा सखी योजना ही केंद्र सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे. ही योजना महिलांना आर्थिक स्वावलंबी बनवण्यासोबतच त्यांच्या सर्वांगीण विकासाला चालना देते. विमा क्षेत्रात महिलांचा सहभाग वाढवून ही योजना एका बाजूला महिला सक्षमीकरणाचे उद्दिष्ट साध्य करते, तर दुसऱ्या बाजूला देशाच्या विमा क्षेत्राच्या विकासाला हातभार लावते.
या योजनेमुळे महिलांना स्वतःचे करिअर घडवण्याची संधी मिळते आणि त्याच्या माध्यमातून त्या कुटुंबाच्या आर्थिक प्रगतीत योगदान देऊ शकतात.