Ladki Bahin Yojana Labharthi महाराष्ट्र राज्यातील महिलांसाठी आशादायक ठरलेल्या लाडकी बहीण योजनेची सद्यस्थिती चिंताजनक वळण घेत आहे. राज्य सरकारने सुरू केलेल्या या महत्त्वाकांक्षी योजनेत अनेक त्रुटी आणि अनियमितता आढळून येत असून, हजारो अर्ज अपात्र ठरत असल्याचे धक्कादायक चित्र समोर येत आहे.
लाडकी बहीण योजना ही महिला सक्षमीकरणासाठी राबविण्यात येत असलेली एक महत्त्वपूर्ण योजना आहे. या योजनेत सहभागी होण्यासाठी महिलांचे कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न अडीच लाख रुपयांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे. तसेच, लाभार्थी महिलेने इतर कोणत्याही शासकीय योजनेचा लाभ घेतलेला नसावा, ही देखील एक महत्त्वाची अट आहे. विधानसभा निवडणुकीच्या आचारसंहितेमुळे या अटींची पूर्तता होते की नाही याची तपासणी रखडली होती.
पुणे जिल्ह्यातील स्थिती
पुणे जिल्ह्यात या योजनेची व्याप्ती मोठी असून, आतापर्यंत २१ लाख ११ हजार ३६५ अर्ज दाखल करण्यात आले होते. यातील २० लाख ८४ हजार अर्ज पात्र ठरले असले, तरी सुमारे दहा हजार अर्ज विविध कारणांमुळे अपात्र ठरले आहेत. विशेष म्हणजे अजूनही १२ हजार अर्जांची छाननी प्रक्रिया पूर्ण व्हायची आहे.
अपात्रतेची कारणे
योजनेतील अर्ज अपात्र ठरण्यामागे अनेक कारणे समोर येत आहेत:
१. चुकीची उत्पन्नाची माहिती २. एकाच कुटुंबातून अनेक अर्ज ३. इतर शासकीय योजनांचा लाभ घेतलेल्या महिलांचे अर्ज ४. अपूर्ण किंवा चुकीची कागदपत्रे ५. वयाची अट न पाळणे
प्रशासकीय कारवाई
महिला व बालकल्याण आयुक्त प्रशांत नारनवरे यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, अपात्र ठरलेल्या लाभार्थ्यांकडून मिळालेले अनुदान वसूल करण्याची प्रक्रिया सुरू करण्यात आली आहे. काही प्रकरणांमध्ये संबंधित महिलांनी स्वतःहून रक्कम परत केली आहे. तसेच, खोटी माहिती देऊन योजनेचा लाभ घेतलेल्या व्यक्तींवर कायदेशीर कारवाई करण्यात येत आहे.
लाडकी बहीण योजनेसमोर अनेक आव्हाने उभी आहेत. एका बाजूला योजनेची व्याप्ती वाढवण्याची गरज आहे, तर दुसऱ्या बाजूला अनियमितता रोखण्यासाठी कडक नियंत्रण यंत्रणा उभारणे आवश्यक आहे. यासाठी खालील उपाययोजना करणे गरजेचे आहे:
- अर्ज छाननी प्रक्रियेचे डिजिटलायझेशन
- लाभार्थ्यांची माहिती ऑनलाइन पडताळणी
- नियमित देखरेख आणि मूल्यांकन
- तक्रार निवारण यंत्रणेची स्थापना
समाजावरील परिणाम
या योजनेच्या अंमलबजावणीतील त्रुटींमुळे खऱ्या गरजू महिलांपर्यंत योजनेचा लाभ पोहोचण्यात अडथळे येत आहेत. अनेक पात्र लाभार्थी योजनेपासून वंचित राहत असल्याचे चित्र आहे. याचा थेट परिणाम महिला सक्षमीकरणाच्या उद्दिष्टांवर होत आहे.
भविष्यातील मार्ग
योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी काही महत्त्वपूर्ण पावले उचलणे आवश्यक आहे:
हे पण वाचा:
लाभार्थी महिलेच्या खात्यात जानेवारीचे 1,500 रुपये जमा होण्यास सुरुवात beneficiary woman’s account
१. पारदर्शक छाननी प्रक्रिया २. नियमित लाभार्थी सर्वेक्षण ३. स्थानिक स्तरावर जागरूकता कार्यक्रम ४. डिजिटल प्लॅटफॉर्मचा वापर ५. नियमित प्रगती अहवाल
लाडकी बहीण योजना ही महिला सक्षमीकरणासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल असली तरी, तिच्या अंमलबजावणीत सुधारणा करण्याची गरज आहे. योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी सरकार, प्रशासन आणि लाभार्थी यांच्यात समन्वय असणे आवश्यक आहे. केवळ अशाच प्रकारे या योजनेचे खरे उद्दिष्ट साध्य होऊ शकेल आणि महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण टप्पा गाठला जाईल.
या योजनेच्या माध्यमातून महिलांच्या आर्थिक स्वातंत्र्याला चालना मिळणे अपेक्षित आहे. मात्र, त्यासाठी योजनेची अंमलबजावणी अधिक कार्यक्षम आणि पारदर्शक होणे आवश्यक आहे.
