Ladki Bhaeen Yojana महाराष्ट्र राज्यातील महिलांसाठी आशादायक ठरलेल्या लाडकी बहीण योजनेची सद्यस्थिती चिंताजनक वळण घेत आहे. राज्य सरकारने सुरू केलेल्या या महत्त्वाकांक्षी योजनेच्या अर्जांची सखोल छाननी प्रक्रिया सुरू झाली असून, त्यातून धक्कादायक माहिती समोर येत आहे. विशेषतः पुणे जिल्ह्यात या योजनेअंतर्गत मोठ्या प्रमाणात अर्ज अपात्र ठरल्याने अनेक प्रश्न उपस्थित होत आहेत.
लाडकी बहीण योजना ही महाराष्ट्र सरकारची एक महत्त्वपूर्ण योजना असून, यामध्ये महिलांना आर्थिक सबलीकरणासाठी मदत करण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. या योजनेत सहभागी होण्यासाठी काही महत्त्वाचे निकष ठेवण्यात आले आहेत. त्यापैकी सर्वात महत्त्वाचा निकष म्हणजे कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न अडीच लाख रुपयांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे. याशिवाय, लाभार्थी महिला इतर कोणत्याही शासकीय योजनेचा लाभ घेत नसावी, ही देखील एक महत्त्वाची अट आहे.
छाननी प्रक्रियेतून समोर आलेली आकडेवारी
पुणे जिल्ह्याची आकडेवारी पाहता, एकूण २१ लाख ११ हजार ३६५ अर्जांपैकी २० लाख ८४ हजार अर्ज पात्र ठरले आहेत. मात्र, चिंतेची बाब म्हणजे सुमारे दहा हजाराहून अधिक अर्ज विविध कारणांमुळे अपात्र ठरले आहेत. त्यापैकी ९,८१४ अर्ज गंभीर त्रुटींमुळे पूर्णपणे अपात्र ठरले असून, ५,८१४ अर्जांमध्ये किरकोळ त्रुटी आढळल्याने त्यांना तात्पुरती नकार देण्यात आला आहे.
अपात्रतेची कारणे
योजनेतील अर्ज अपात्र ठरण्यामागे अनेक कारणे समोर येत आहेत:
१. चुकीची उत्पन्नाची माहिती: अनेक अर्जदारांनी आपले वार्षिक उत्पन्न खोटेपणाने कमी दाखवले असल्याचे आढळून आले.
२. दुहेरी लाभ: काही महिलांनी इतर शासकीय योजनांचा लाभ घेतल्याचे निदर्शनास आले.
३. अपूर्ण कागदपत्रे: बऱ्याच अर्जांमध्ये आवश्यक कागदपत्रांची पूर्तता केलेली नव्हती.
हे पण वाचा:
लाभार्थी महिलेच्या खात्यात जानेवारीचे 1,500 रुपये जमा होण्यास सुरुवात beneficiary woman’s account
४. चुकीची वैयक्तिक माहिती: काही अर्जदारांनी दिलेली वैयक्तिक माहिती सत्यापनात चुकीची आढळली.
पुढील कारवाई आणि वसुली प्रक्रिया
महिला व बालकल्याण आयुक्त प्रशांत नारनवरे यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, अपात्र ठरलेल्या लाभार्थ्यांकडून आतापर्यंत मिळालेले अनुदान वसूल करण्याची प्रक्रिया सुरू करण्यात आली आहे. यामध्ये:
- अपात्र ठरलेल्या लाभार्थ्यांना नोटीस पाठवण्यात येत आहे
- त्यांना मिळालेले अनुदान परत करण्याचे आदेश देण्यात आले आहेत
- काही प्रकरणांमध्ये कायदेशीर कारवाईची शक्यता देखील वर्तवण्यात येत आहे
या घटनांमुळे योजनेच्या अंमलबजावणीत काही महत्त्वपूर्ण बदल अपेक्षित आहेत:
१. अर्ज छाननी प्रक्रियेचे कडक नियंत्रण २. ऑनलाइन पडताळणी यंत्रणेचे बळकटीकरण ३. नियमित तपासणी आणि देखरेख व्यवस्था ४. पारदर्शक माहिती प्रणालीची अंमलबजावणी
समाजावरील परिणाम
या योजनेतील त्रुटी आणि अपात्रतेच्या घटनांमुळे समाजात विविध प्रतिक्रिया उमटत आहेत:
- खरोखर गरजू महिलांपर्यंत योजनेचा लाभ पोहोचण्याबाबत साशंकता
- योजनेच्या अंमलबजावणीबाबत विश्वासार्हता कमी होण्याची भीती
- सामाजिक सुरक्षा योजनांच्या व्यवस्थापनाबाबत प्रश्नचिन्ह
लाडकी बहीण योजनेतील सद्यस्थिती पाहता, योजनेच्या अंमलबजावणीत आणि देखरेखीत अधिक कडक उपाययोजना करण्याची गरज स्पष्ट होत आहे. योजनेचा मूळ उद्देश साध्य करण्यासाठी आणि खऱ्या लाभार्थ्यांपर्यंत मदत पोहोचवण्यासाठी सुधारित यंत्रणा आणि पारदर्शक व्यवस्था आवश्यक आहे.
