compensation deposited महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वपूर्ण बातमी समोर आली आहे. राज्यातील १३ जिल्ह्यांमधील शेतकऱ्यांना खरीप पिक विमा योजनेअंतर्गत नुकसान भरपाई मिळणार आहे. यंदाच्या खरीप हंगामात पावसाने चांगलीच कसरत केली. पावसाच्या लहरीपणामुळे शेतकऱ्यांच्या पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे.
पावसाचा अनियमितपणा आणि त्याचे परिणाम
यंदाच्या खरीप हंगामात मान्सूनच्या उशिरा आगमनामुळे राज्यभरातील पेरण्या रखडल्या. मात्र नंतरच्या काळात शेतकऱ्यांनी जोरदार पेरणी करून एकूण क्षेत्राच्या ९१ टक्के म्हणजेच सुमारे १ कोटी ३२ लाख हेक्टर क्षेत्रावर पेरणी पूर्ण केली. परंतु जुलै महिन्याच्या तिसऱ्या आठवड्यानंतर पावसाने दडी मारली, ज्यामुळे पिकांच्या वाढीवर विपरीत परिणाम झाला.
प्रमुख पिकांवरील परिणाम
पावसाच्या खंडामुळे राज्यातील प्रमुख पिके जसे सोयाबीन, कापूस, तूर आणि भात यांच्या उत्पादनावर मोठा परिणाम झाला आहे. विशेषतः २१ दिवसांपेक्षा जास्त कालावधीसाठी पावसाचा खंड पडल्याने पिकांची वाढ खुंटली आणि उत्पादनात घट येण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे.
प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेचे महत्त्व
यंदा महाराष्ट्र सरकारने प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना केवळ एका रुपयात पीक विमा उपलब्ध करून दिला आहे. या योजनेमुळे नैसर्गिक आपत्तींमुळे होणाऱ्या पीक नुकसानीची भरपाई शेतकऱ्यांना मिळू शकते. विशेष म्हणजे, नुकसान भरपाईच्या २५ टक्के रक्कम शेतकऱ्यांना आगाऊ स्वरूपात दिली जाते, जेणेकरून त्यांना तातडीची आर्थिक मदत मिळू शकेल.
सर्वेक्षण आणि कार्यवाही
कृषी आयुक्तांनी १३ तालुक्यांतील ५३ मंडळांमध्ये पिकांच्या नुकसानीचे सर्वेक्षण करण्याचे निर्देश दिले आहेत. या भागांमध्ये पावसाचा खंड २२ ते २५ दिवसांपर्यंत नोंदवला गेला आहे. कृषी विभागाच्या अधिकाऱ्यांच्या मते, या खंडामुळे पिकांच्या वाढीवर आणि उत्पादनावर नक्कीच परिणाम होणार आहे.
लाभार्थी जिल्हे
नुकसान भरपाईचा लाभ मिळणाऱ्या जिल्ह्यांमध्ये अकोला, अहमदनगर, अमरावती, छत्रपती संभाजीनगर, बुलढाणा, जळगाव, जालना, नाशिक, परभणी, पुणे, सांगली, सातारा आणि सोलापूर या जिल्ह्यांचा समावेश आहे. या जिल्ह्यांमधील शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यांमध्ये नुकसान भरपाईची रक्कम थेट जमा केली जाणार आहे.
प्रक्रिया आणि पुढील पावले
कृषी विभागाने सर्वेक्षणाचा अहवाल विमा कंपनीला सादर केला असून, त्यानुसार अधिसूचना काढण्यात आली आहे. या प्रक्रियेमुळे पात्र शेतकऱ्यांना लवकरच नुकसान भरपाई मिळण्याची अपेक्षा आहे. विमा कंपन्यांकडून मिळणारी ही मदत शेतकऱ्यांना पुढील हंगामासाठी तयारी करण्यास मदत करेल.
हवामान बदलाच्या परिस्थितीत अशा प्रकारच्या विमा योजना शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वपूर्ण सुरक्षा कवच ठरत आहेत. एका रुपयात मिळणारा पीक विमा हा शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरला आहे. मात्र भविष्यात अशा नैसर्गिक आपत्तींना तोंड देण्यासाठी शाश्वत शेतीच्या पद्धतींचा अवलंब करणे, पाणी साठवणूक वाढवणे आणि हवामान अनुकूल पीक पद्धतींचा स्वीकार करणे गरजेचे आहे.
महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी खरीप पीक विमा योजनेअंतर्गत मिळणारी ही नुकसान भरपाई निश्चितच दिलासादायक आहे. शासनाने घेतलेला हा निर्णय शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थैर्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरणार आहे. यामुळे शेतकरी पुढील हंगामाच्या तयारीसाठी आर्थिकदृष्ट्या सक्षम होतील.