Second list of crop नांदेड जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांसाठी दिलासादायक बातमी समोर आली आहे. गेल्या वर्षी सप्टेंबर महिन्यात झालेल्या अतिवृष्टीमुळे खरीप हंगामातील पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले होते. या नुकसानीची भरपाई म्हणून शेतकऱ्यांना लवकरच २५ टक्के आगाऊ विमा रक्कम मिळणार असल्याचे जिल्हाधिकारी अभिजित राऊत यांनी जाहीर केले आहे.
अतिवृष्टीमुळे झालेले नुकसान
२०२४ च्या ऑगस्ट महिन्याच्या शेवटच्या आठवड्यापासून सप्टेंबरच्या पहिल्या आठवड्यापर्यंत नांदेड जिल्ह्यात झालेल्या मुसळधार पावसाने शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान केले. या काळात जिल्ह्यातील पाच लाख हेक्टरपेक्षा अधिक क्षेत्रावरील पिकांचे नुकसान झाले. खरीप पिके, बागायती शेती आणि फळबागांमध्ये ५० टक्क्यांहून अधिक नुकसान झाल्याचे आकडेवारीवरून स्पष्ट झाले आहे.
अतिवृष्टीच्या काळात जिल्ह्यातील अनेक नद्यांना पूर आला होता. या पुरामुळे नदीकाठच्या जमिनी खचल्या आणि मोठ्या प्रमाणात शेतजमिनीचे नुकसान झाले. शेतकऱ्यांच्या दृष्टीने हा दुहेरी फटका होता – एका बाजूला पिकांचे नुकसान आणि दुसऱ्या बाजूला जमिनीचे नुकसान.
प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेअंतर्गत कार्यवाही
या परिस्थितीची गांभीर्याने दखल घेत जिल्हाधिकारी अभिजित राऊत यांच्या अध्यक्षतेखालील जिल्हास्तरीय समितीने तात्काळ कृती केली. प्रधानमंत्री फसल विमा योजना २०२४-२५ अंतर्गत सर्व तालुक्यांसाठी प्रतिकूल परिस्थिती घटकांतर्गत विशेष अधिसूचना जारी करण्यात आली.
समितीने केलेल्या पाहणी अहवालानुसार जिल्ह्यातील सर्व तालुक्यांमधील पीक उत्पादनात ५० टक्क्यांहून अधिक घट अपेक्षित आहे. विशेषतः कापूस, सोयाबीन, तूर आणि ज्वारी या प्रमुख पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे. या पार्श्वभूमीवर समितीने या पिकांसाठी २५ टक्के आगाऊ परतावा देण्याचे निर्देश दिले होते.
विमा कंपनीची दिरंगाई
मात्र या निर्देशांनंतरही विमा कंपनीकडून आगाऊ रक्कम मंजूर करण्यासाठी कोणतीही ठोस कार्यवाही करण्यात आली नाही. विमा कंपनीच्या या दिरंगाईमुळे शेतकऱ्यांमध्ये नाराजी पसरली होती. अनेक शेतकऱ्यांनी याबाबत तक्रारीही केल्या होत्या.
जिल्हाधिकाऱ्यांची कडक भूमिका
या पार्श्वभूमीवर गेल्या आठवड्यात जिल्हाधिकारी अभिजित राऊत यांनी विमा कंपनीच्या प्रतिनिधींची विशेष बैठक बोलावली. या बैठकीत त्यांनी विमा कंपनीला स्पष्ट आणि कडक सूचना दिल्या:
१. जिल्ह्यातील सर्व महसूल मंडळांमधील विमाधारक शेतकऱ्यांना नुकसानीची २५ टक्के आगाऊ रक्कम तात्काळ देण्यात यावी. २. मागील हंगामातील शेतकऱ्यांच्या तक्रारींबाबत दिलेल्या आदेशांची तात्काळ अंमलबजावणी करावी. ३. विमा भरपाई वितरणात कोणताही विलंब किंवा टाळाटाळ खपवून घेतली जाणार नाही.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाची माहिती
विमा भरपाईसाठी पात्र असलेल्या शेतकऱ्यांनी पुढील कागदपत्रे तयार ठेवावीत:
- ७/१२ उतारा
- ८-अ चा उतारा
- पीक विमा पॉलिसीची प्रत
- बँक खात्याचे तपशील
- आधार कार्ड
- नुकसानीचे फोटो किंवा व्हिडिओ पुरावे (असल्यास)
पुढील मार्ग
जिल्हा प्रशासनाने घेतलेल्या या भूमिकेमुळे शेतकऱ्यांना लवकरच दिलासा मिळण्याची शक्यता आहे. विमा कंपनीने सूचनांचे पालन करून विमा रक्कम वितरित केल्यास शेतकऱ्यांना पुढील हंगामासाठी आर्थिक मदत होणार आहे.
तसेच, भविष्यात अशा नुकसानीच्या प्रसंगी विमा कंपन्यांकडून जलद कार्यवाही व्हावी यासाठी जिल्हा प्रशासन सतत पाठपुरावा करणार असल्याचेही जिल्हाधिकाऱ्यांनी स्पष्ट केले आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्तीच्या काळात अधिक विश्वासाने विमा योजनांचा लाभ घेता येईल.
नांदेड जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांसाठी २५ टक्के आगाऊ विमा भरपाई ही दिलासादायक बाब आहे. मात्र यापुढेही अशा नुकसानीच्या प्रसंगी विमा कंपन्यांनी अधिक जलद व पारदर्शक पद्धतीने काम करणे आवश्यक आहे. शेतकऱ्यांच्या हिताचे संरक्षण करण्यासाठी जिल्हा प्रशासन कटिबद्ध असल्याचे या घटनेवरून स्पष्ट होते.
