sixth installment Aditi Tatkare महाराष्ट्र राज्य सरकारची महत्त्वाकांक्षी ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना’ महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठरत आहे. जुलै २०२४ मध्ये सुरू झालेल्या या योजनेने आतापर्यंत सहा यशस्वी हप्ते पूर्ण केले असून, जानेवारी २०२५ मध्ये सातव्या हप्त्याचे वितरण होणार आहे. या योजनेद्वारे राज्यातील २१ ते ६५ वयोगटातील सुमारे दोन कोटी चाळीस लाखांहून अधिक महिलांना लाभ मिळत आहे.
सातव्या हप्त्याचे वितरण महिला व बाल विकास मंत्री अदिती तटकरे यांनी नुकतीच दिलेल्या माहितीनुसार, जानेवारीचा सातवा हप्ता २६ जानेवारी २०२५ पूर्वी सर्व पात्र लाभार्थींच्या खात्यात जमा केला जाणार आहे. या हप्त्यासाठी राज्य सरकारने ३६०० कोटी रुपयांहून अधिक निधीची तरतूद केली आहे. प्रत्येक पात्र महिला लाभार्थीला दरमहा १५०० रुपये मिळत आहेत.
पात्रता निकष या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही महत्त्वाचे निकष आहेत:
१. वयोमर्यादा: केवळ २१ ते ६५ वयोगटातील महिला पात्र आहेत.
२. उत्पन्न मर्यादा: ज्या कुटुंबांचे वार्षिक उत्पन्न अडीच लाख रुपयांपेक्षा जास्त आहे, ते या योजनेसाठी अपात्र ठरतात.
३. वाहन मालकी: ट्रॅक्टर वगळता चारचाकी वाहन असलेल्या कुटुंबातील महिला अपात्र ठरतात.
४. नोकरी स्थिती: शासकीय विभागात किंवा कंत्राटी पद्धतीने कार्यरत असलेल्या महिला किंवा त्यांच्या कुटुंबातील सदस्य यांना या योजनेचा लाभ मिळत नाही.
५. राजकीय पार्श्वभूमी: विद्यमान किंवा माजी आमदार आणि खासदार यांच्या कुटुंबातील महिला अपात्र ठरतात.
६. इतर योजनांचा लाभ: संजय गांधी निराधार योजनेसारख्या इतर सरकारी योजनांचा लाभ घेणाऱ्या महिलांना ही योजना लागू होत नाही.
७. आयकर भरणा: आयकर भरणाऱ्या महिला किंवा त्यांच्या कुटुंबातील सदस्य आयकर भरत असल्यास त्या अपात्र ठरतात.
महायुती सरकारने निवडणुकीदरम्यान या योजनेअंतर्गत मिळणाऱ्या मासिक रक्कमेत वाढ करण्याचे आश्वासन दिले होते. सध्याच्या १५०० रुपयांऐवजी २१०० रुपये करण्याची घोषणा केली होती. मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी याबाबत स्पष्टीकरण देताना सांगितले की, मार्च २०२५ च्या अर्थसंकल्पात या वाढीबाबत सकारात्मक निर्णय घेतला जाईल.
योजनेचे महत्त्व ही योजना महाराष्ट्रातील महिलांच्या आर्थिक स्वातंत्र्य आणि सक्षमीकरणासाठी महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. यामुळे महिलांना:
- आर्थिक स्वावलंबन मिळण्यास मदत होते
- कुटुंबातील निर्णय प्रक्रियेत सहभाग वाढतो
- आरोग्य आणि पोषण यांच्याकडे अधिक लक्ष देता येते
- स्वतःच्या आणि कुटुंबाच्या गरजा भागवण्यास मदत होते
सावधानतेचे मुद्दे योजनेचा लाभ घेताना काही महत्त्वाच्या बाबी लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे:
- अर्जामध्ये दिलेली माहिती सत्य असणे आवश्यक आहे
- निकषांचे काटेकोर पालन करणे गरजेचे आहे
- खोटी माहिती दिल्यास योजनेतून बाहेर काढले जाऊ शकते
- बँक खात्याची माहिती अचूक असणे महत्त्वाचे आहे
मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना ही महाराष्ट्र राज्य सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना असून, ती महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. योजनेची यशस्वी अंमलबजावणी आणि भविष्यातील वाढ यामुळे राज्यातील महिलांच्या जीवनमानात सकारात्मक बदल होण्याची अपेक्षा आहे.