ladki lek yojana भारतातील मुलींच्या शिक्षण आणि सर्वांगीण विकासासाठी केंद्र सरकारने अनेक महत्त्वपूर्ण योजना राबवल्या आहेत. त्यापैकी सुकन्या समृद्धी योजना ही एक अत्यंत महत्त्वाची आणि दूरगामी परिणाम करणारी योजना आहे. 2015 मध्ये सुरू झालेल्या या योजनेने आतापर्यंत लाखो मुलींच्या भविष्याला आर्थिक सुरक्षितता दिली आहे. 2025 मध्ये या योजनेत झालेल्या नवीन बदलांमुळे ती अधिक आकर्षक बनली आहे.
योजनेची मूलभूत संकल्पना आणि उद्दिष्टे सुकन्या समृद्धी योजना ही मुलींसाठी विशेष बचत खाते योजना आहे. या योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट म्हणजे मुलींच्या शिक्षण आणि विवाहासाठी आर्थिक तरतूद करणे. पालक आपल्या मुलीच्या नावे हे खास बचत खाते उघडू शकतात आणि नियमित गुंतवणूक करू शकतात. या योजनेची सर्वात महत्त्वाची वैशिष्ट्ये म्हणजे उच्च व्याजदर, करसवलती आणि सरकारी हमी.
पात्रता आणि मूलभूत नियम या योजनेत सहभागी होण्यासाठी मुलीचे वय 10 वर्षांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे. एक कुटुंब जास्तीत जास्त दोन मुलींसाठी खाते उघडू शकते. मात्र जुळ्या मुलींच्या बाबतीत तिसरे खाते उघडण्याची सवलत दिली जाते. दत्तक घेतलेल्या मुलीसाठीही या योजनेचा लाभ घेता येतो. खाते 21 वर्षांपर्यंत सक्रिय राहते आणि गुंतवणुकीचा कालावधी 15 वर्षांचा असतो.
हे पण वाचा:
कर्मचाऱ्यांच्या सेवा निवृत्ती वयात 3 वर्षाची वाढ, पगारात एवढी वाढ Retirement age of employees
2025 मधील नवीन बदल आणि सुधारणा 2025 मध्ये या योजनेत काही महत्त्वपूर्ण बदल करण्यात आले आहेत. व्याजदरात 0.5 टक्क्यांची वाढ करण्यात आली असून, आता तो 7.6 टक्के इतका आकर्षक आहे. याशिवाय, खाते उघडण्याची प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी ऑनलाइन अर्ज सुविधा सुरू करण्यात आली आहे. नवीन कर सवलतींमुळे गुंतवणूकदारांना अधिक फायदा होणार आहे.
गुंतवणूक पर्याय आणि आर्थिक लाभ या योजनेत किमान 250 रुपये प्रति वर्ष गुंतवणूक करता येते, तर कमाल मर्यादा 1.5 लाख रुपये प्रति वर्ष आहे. गुंतवणूक मासिक, त्रैमासिक किंवा वार्षिक पद्धतीने करता येते. उदाहरणार्थ, जर एखादे कुटुंब दरमहा 1,000 रुपये गुंतवत असेल, तर 15 वर्षांत 1.8 लाख रुपये जमा होतील. चक्रवाढ व्याजामुळे ही रक्कम 21 वर्षांनंतर सुमारे 6 लाख रुपयांपर्यंत वाढू शकते.
कर लाभ आणि सवलती सुकन्या समृद्धी योजनेत केलेली गुंतवणूक आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत कर सवलतीस पात्र आहे. याशिवाय, या खात्यावर मिळणारे व्याज आणि परिपक्वतेची रक्कम पूर्णपणे करमुक्त आहे. या दुहेरी फायद्यामुळे पालकांना मोठ्या प्रमाणात कर बचत करता येते.
हे पण वाचा:
शेतकऱ्यांना दरमहा मिळणार 3000 हजार रुपये पहा पात्रता, व कागदपत्रे Farmers month documents
खाते उघडण्याची प्रक्रिया खाते उघडण्यासाठी जवळच्या पोस्ट ऑफिस किंवा अधिकृत बँकेत जाऊन अर्ज करता येतो. आवश्यक कागदपत्रांमध्ये मुलीचा जन्म दाखला, पालकांचे आधार कार्ड, पॅन कार्ड, रहिवासी पुरावा आणि फोटो यांचा समावेश होतो. 2025 पासून ऑनलाइन अर्ज प्रक्रियेची सुविधाही उपलब्ध झाली आहे.
सामाजिक महत्त्व आणि योगदान ही योजना केवळ आर्थिक बचतीचे साधन नसून मुलींच्या सक्षमीकरणाचे एक प्रभावी माध्यम आहे. यामुळे मुलींच्या शिक्षणाला प्रोत्साहन मिळते, त्यांच्या भविष्यातील गरजांची पूर्तता होते आणि आर्थिक स्वातंत्र्य प्राप्त होते. विशेषतः मध्यमवर्गीय आणि गरीब कुटुंबांना या योजनेचा मोठा फायदा होतो.
योजनेचे फायदे का घ्यावेत? सुकन्या समृद्धी योजना अनेक कारणांमुळे आकर्षक आहे. उच्च व्याजदर, सरकारी हमी, कर सवलती आणि लवचिक गुंतवणूक पर्याय यामुळे ही योजना इतर बचत पर्यायांपेक्षा श्रेष्ठ ठरते. शिवाय, मुलीच्या शिक्षण आणि विवाहासाठी आवश्यक असलेली मोठी रक्कम जमा करण्यास मदत होते.
हे पण वाचा:
पीएम किसान योजनेच्या हप्त्याची तारीख ठरली, 11:20 वाजता खात्यात पैसे जमा PM Kisan installment
सुकन्या समृद्धी योजना ही मुलींच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी एक उत्कृष्ट गुंतवणूक पर्याय आहे. 2025 मधील नवीन बदलांमुळे ही योजना अधिक आकर्षक बनली आहे. पालकांनी या योजनेचा लाभ घेऊन आपल्या मुलींच्या भविष्याची आर्थिक सुरक्षितता वाढवावी. लवकर सुरुवात केल्यास चक्रवाढ व्याजाचा अधिक फायदा मिळतो.