Senior citizens आजच्या काळात निवृत्तीनंतरच्या जीवनात आर्थिक स्थैर्य राखणे हे मोठे आव्हान बनले आहे. वाढती महागाई आणि आरोग्य खर्चांमुळे ज्येष्ठ नागरिकांना नियमित उत्पन्नाची गरज असते. अशा परिस्थितीत भारत सरकारची ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना (SCSS) ही एक आशादायक योजना ठरते.
योजनेची वैशिष्ट्ये आणि पात्रता: SCSS ही विशेषतः 60 वर्षांवरील ज्येष्ठ नागरिकांसाठी तयार केलेली योजना आहे. 55-60 वर्षे वयोगटातील व्यक्तींसाठी देखील ही योजना उपलब्ध आहे, मात्र त्यांनी VRS किंवा सुपरअॅन्युएशन अंतर्गत निवृत्त झालेले असणे आवश्यक आहे. या योजनेत गुंतवणूक करण्यासाठी भारतीय नागरिकत्व असणे अनिवार्य आहे.
गुंतवणुकीची मर्यादा आणि पद्धत: SCSS मध्ये किमान ₹1,000 पासून गुंतवणूक करता येते. एका खात्यात कमाल ₹30 लाख पर्यंत गुंतवणूक करता येते. ₹1 लाखांपर्यंतची रक्कम रोख स्वरूपात जमा करता येते, तर त्यापेक्षा जास्त रकमेसाठी चेक किंवा डिजिटल पेमेंट वापरणे आवश्यक आहे. खाते पोस्ट ऑफिस किंवा अधिकृत बँकांमध्ये उघडता येते.
उच्च व्याजदर आणि नियमित उत्पन्न: सध्या या योजनेत 8.2% वार्षिक व्याजदर मिळतो, जो इतर सुरक्षित गुंतवणूक पर्यायांपेक्षा जास्त आहे. व्याज दर त्रैमासिक पद्धतीने दिला जातो, ज्यामुळे नियमित उत्पन्नाची सोय होते. उदाहरणार्थ, ₹30 लाखांच्या गुंतवणुकीवर दर तिमाहीला ₹60,150 व्याज मिळते, जे वार्षिक ₹2,40,600 होते.
जोडीदारांसाठी विशेष लाभ: निवृत्त जोडप्यांसाठी ही योजना विशेष फायदेशीर आहे. प्रत्येक जोडीदार स्वतंत्रपणे ₹30 लाखांपर्यंत गुंतवणूक करू शकतो, ज्यामुळे एकत्रित गुंतवणूक ₹60 लाख पर्यंत वाढू शकते. यातून त्यांना त्रैमासिक ₹1,20,300 आणि वार्षिक ₹4,81,200 इतके व्याज मिळू शकते.
कर लाभ आणि सवलती: SCSS मधील गुंतवणुकीला आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत कर सवलत मिळते. एका आर्थिक वर्षात ₹1.5 लाखांपर्यंतच्या गुंतवणुकीवर हा लाभ मिळतो. तसेच, ज्येष्ठ नागरिकांना व्याजावरील टीडीएस मध्ये सवलत मिळते. जर एकूण वार्षिक उत्पन्न कर पात्र मर्यादेपेक्षा कमी असेल तर फॉर्म 15G/15H सादर करून टीडीएस माफ करता येतो.
हे पण वाचा:
विद्यार्थ्यांना दरवर्षी मिळणार 60,000 हजार रुपये शिष्यवृत्ती, पहा कोणाला मिळणार लाभ get a scholarship
खात्याची मुदत आणि विस्तार: SCSS खाते 5 वर्षांच्या मुदतीसाठी उघडले जाते. मुदत संपल्यानंतर 3 वर्षांपर्यंत खाते विस्तारित करता येते. विस्तारित कालावधीत त्या वेळी लागू असलेला व्याजदर मिळतो. मुदतपूर्व पैसे काढण्याची सुविधा देखील उपलब्ध आहे, परंतु त्यासाठी काही दंड आकारला जातो.
लवचिक पर्याय आणि सुरक्षितता: सरकारी पाठिंब्यामुळे SCSS ही एक अत्यंत सुरक्षित गुंतवणूक आहे. खातेधारकाच्या मृत्यूनंतर नामनिर्देशित व्यक्तीला रक्कम सहज मिळते. तसेच, आपत्कालीन परिस्थितीत मुदतपूर्व पैसे काढण्याची सोय असल्याने ही योजना लवचिक देखील आहे.
डिजिटल सुविधा: आधुनिक काळाच्या गरजेनुसार SCSS खात्यांचे व्यवस्थापन डिजिटल पद्धतीने करता येते. ऑनलाइन बँकिंगद्वारे व्याजाचे पैसे थेट बँक खात्यात जमा होतात. खात्याची माहिती आणि व्यवहारांचा तपशील ऑनलाइन पाहता येतो.
ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना ही निवृत्तीनंतरच्या आर्थिक नियोजनासाठी एक उत्कृष्ट पर्याय आहे. उच्च व्याजदर, नियमित उत्पन्न, कर लाभ आणि सरकारी सुरक्षा यांमुळे ही योजना आकर्षक ठरते. विशेषतः मध्यमवर्गीय ज्येष्ठ नागरिकांसाठी ही योजना फायदेशीर आहे. योग्य आर्थिक नियोजनासाठी आणि सुरक्षित भविष्यासाठी SCSS चा विचार करणे निश्चितच फायद्याचे ठरेल.
या योजनेविषयी अधिक माहितीसाठी जवळच्या पोस्ट ऑफिस किंवा बँकेशी संपर्क साधावा. तज्ञ सल्लागारांशी चर्चा करून आपल्या गरजा आणि परिस्थितीनुसार योग्य निर्णय घ्यावा. शेवटी, निवृत्तीनंतरचे जीवन आर्थिकदृष्ट्या सुरक्षित आणि समाधानकारक व्हावे, हेच या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट आहे.
हे पण वाचा:
या लोकांना दरवर्षी मिळणार १ लाख रुपये, पहा सविस्तर अर्ज प्रक्रिया detailed application process