detailed application process आज भारतातील पारंपारिक कारागिरांना आर्थिक सक्षमीकरणासाठी एक महत्त्वपूर्ण योजना उपलब्ध आहे – प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजना. या योजनेची सुरुवात 17 सप्टेंबर 2023 रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते करण्यात आली. या लेखात आपण या योजनेची सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
योजनेची मूलभूत संकल्पना प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजना ही पारंपारिक कारागिरांसाठी विशेष डिझाइन केलेली एक अभिनव योजना आहे. या योजनेचे वैशिष्ट्य म्हणजे खराब सिबिल स्कोर असलेल्या कारागिरांनाही कर्ज मिळू शकते. योजनेचा मुख्य उद्देश हस्तकला आणि सूक्ष्म, लघु व मध्यम उद्योग क्षेत्राला बळकटी देणे हा आहे.
आर्थिक मदतीचे स्वरूप या योजनेंतर्गत लाभार्थ्यांना 1 ते 3 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज 5 ते 7 वर्षांच्या कालावधीसाठी मिळू शकते. कर्जावरील व्याजदर 6% ते 12% इतका आहे, जो सामान्य बँक कर्जांच्या तुलनेत कमी आहे. हे कर्ज विशेषत: व्यवसाय सुरू करण्यासाठी किंवा विस्तार करण्यासाठी वापरता येते.
लाभार्थी क्षेत्रे योजनेमध्ये 18 प्रमुख पारंपारिक व्यवसाय क्षेत्रांचा समावेश आहे. यामध्ये सुतार, लोहार, कुंभार, सोनार, शिल्पकार, मेस्त्री, मच्छीमार, मोची, शिंपी, न्हावी, धोबी यांसारख्या व्यवसायांचा समावेश आहे. या व्यवसायांमध्ये काम करणाऱ्या कारागिरांना आपला व्यवसाय आधुनिक पद्धतीने विकसित करण्यासाठी या योजनेचा लाभ घेता येतो.
पात्रता निकष योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही महत्त्वाचे निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- अर्जदार भारतीय नागरिक असावा
- वय 18 ते 50 वर्षांदरम्यान असावे
- 18 पैकी एका पारंपारिक व्यवसायात कार्यरत असावा
- मान्यताप्राप्त संस्थेचे प्रमाणपत्र असावे
- कुटुंबातील कोणीही सरकारी नोकरीत नसावे
- कुटुंबातील कोणीही कर भरत नसावे
आवश्यक कागदपत्रे अर्ज करताना खालील कागदपत्रे सादर करणे आवश्यक आहे:
- आधार कार्ड
- जात प्रमाणपत्र
- रहिवासी दाखला
- उत्पन्नाचा दाखला
- बँक पासबुक
- पासपोर्ट साइज फोटो
- मोबाईल नंबर
ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया योजनेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाईन आहे. अधिकृत वेबसाईट pmvishwakarma.gov.in वर जाऊन अर्ज करता येतो. अर्ज करताना आधार क्रमांक आणि मोबाईल नंबरद्वारे नोंदणी करावी लागते. त्यानंतर OTP आणि बायोमेट्रिक पडताळणी करून अर्ज भरता येतो.
योजनेचे विशेष फायदे
- कमी व्याजदर: सामान्य बँक कर्जांच्या तुलनेत कमी व्याजदर
- खराब सिबिल स्कोर असूनही कर्ज: बँकांकडून नाकारले गेलेल्या लोकांनाही संधी
- व्यावसायिक प्रशिक्षण: कर्जासोबत व्यवसाय वाढीसाठी मार्गदर्शन
- सुलभ परतफेड: परवडणाऱ्या हप्त्यांमध्ये कर्ज परतफेडीची सोय
योजना भारतातील पारंपारिक कौशल्यांचे जतन आणि आधुनिकीकरण यांचा समतोल साधते. कारागिरांना आधुनिक तंत्रज्ञान आणि बाजारपेठेशी जोडून त्यांच्या उत्पादनांना राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठ मिळवून देण्याचा प्रयत्न या योजनेद्वारे केला जात आहे.
हे पण वाचा:
कर्मचाऱ्यांच्या महागाई भत्यात 3% वाढ, केंद्र सरकारचा मोठा निर्णय dearness allowance of employees
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजना ही केवळ आर्थिक मदत नसून भारतीय पारंपारिक कला आणि कौशल्यांच्या संवर्धनाचा एक महत्त्वाचा प्रयत्न आहे. या योजनेमुळे लाखो कारागिरांना स्वावलंबी होण्याची संधी मिळत आहे. त्यामुळे पारंपारिक व्यवसायांचे आधुनिकीकरण होऊन त्यांना नवीन दिशा मिळत आहे.