central employees केंद्र सरकारने नुकताच केंद्रीय कर्मचाऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. या निर्णयामुळे लाखो केंद्रीय कर्मचाऱ्यांना मोठा दिलासा मिळणार आहे. सरकारने एकाच वेळी दोन महत्त्वाच्या घोषणा केल्या आहेत – पहिली म्हणजे 40 दिवसांचा बोनस आणि दुसरी म्हणजे महागाई भत्त्यामध्ये लक्षणीय वाढ.
बोनस योजनेचे विशेष वैशिष्ट्य आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी लागू करण्यात आलेल्या या निर्णयानुसार, केंद्रीय कर्मचाऱ्यांना 40 दिवसांचे अतिरिक्त वेतन बोनसच्या स्वरूपात देण्यात येणार आहे.
विशेष म्हणजे या योजनेचा लाभ केवळ भारतीय सैन्याच्या जवानांपुरताच मर्यादित नसून, इतर केंद्रीय कर्मचाऱ्यांनाही मिळणार आहे. भारतीय सैन्य आणि आर्मी ऑर्डनन्स कॉर्प्स (AOC) च्या कर्मचाऱ्यांसाठी “Productivity Linked Bonus” (PLB) अंतर्गत हा बोनस जाहीर करण्यात आला आहे.
बोनस पात्रता आणि गणना या योजनेत ग्रुप B (गैर-राजपत्रित) आणि ग्रुप C च्या कर्मचाऱ्यांचा समावेश करण्यात आला असून, सर्व पात्र डिफेन्स सिव्हिलियन कर्मचाऱ्यांना याचा लाभ मिळणार आहे.
राष्ट्रपतींच्या मान्यतेने ही योजना अधिकृत करण्यात आली आहे. बोनसची गणना कर्मचाऱ्याच्या मासिक पगाराच्या आधारावर केली जाते. प्रत्येक कर्मचाऱ्याला एका महिन्याच्या पगाराच्या तुलनेत 10 दिवसांचा अतिरिक्त बोनस मिळेल.
उदाहरणार्थ, जर एखाद्या कर्मचाऱ्याचा मासिक पगार ₹20,000 असेल, तर त्याला सुमारे ₹19,700 बोनस मिळेल. या गणनेसाठी एक विशिष्ट सूत्र वापरले जाते, ज्यामध्ये सरासरी पगाराला 30.4 ने भागून त्यानंतर 30 ने गुणले जाते. मात्र, बोनसची कमाल मर्यादा ₹7,000 निश्चित करण्यात आली आहे.
अस्थायी कामगारांसाठी विशेष तरतूद अस्थायी कर्मचाऱ्यांसाठी सरकारने विशेष तरतुदी केल्या आहेत. त्यांच्या बोनसची गणना ₹1,200 प्रति महिना या दराने केली जाईल. जर कर्मचाऱ्याचे वेतन ₹1,200 पेक्षा कमी असेल, तर त्यांना प्रत्यक्ष वेतनाच्या प्रमाणात बोनस दिला जाईल.
महागाई भत्त्यात ऐतिहासिक वाढ केंद्र सरकारने महागाई भत्त्यात (DA) देखील लक्षणीय वाढ केली आहे. ही वाढ 1 जुलै 2024 पासून अंमलात येणार आहे. 5व्या, 6व्या आणि 7व्या वेतन आयोगांतर्गत येणाऱ्या कर्मचाऱ्यांसाठी वेगवेगळ्या प्रमाणात ही वाढ लागू करण्यात आली आहे.
वेतन आयोगनिहाय वाढ:
- 5व्या वेतन आयोगासाठी: DA 443% वरून 455% पर्यंत वाढवला
- 6व्या वेतन आयोगासाठी: DA 239% वरून 246% पर्यंत वाढवला
- 7व्या वेतन आयोगासाठी: DA 50% वरून 53% पर्यंत वाढवला
महागाई भत्त्याची गणना आणि महत्त्व महागाई भत्ता कर्मचाऱ्याच्या मूळ पगारावर आधारित असतो. उदाहरणार्थ, 6व्या वेतन आयोगांतर्गत असलेल्या ₹43,000 मूळ पगार असलेल्या कर्मचाऱ्याला आता 246% च्या नवीन दराने ₹1,05,780 महागाई भत्ता मिळेल, जो आधी 239% दराने ₹1,02,770 होता.
महागाई भत्त्याचे प्रमुख उद्दिष्ट म्हणजे वाढत्या महागाईच्या काळात सरकारी कर्मचाऱ्यांचे जीवनमान टिकवून ठेवणे हे आहे. वाढती महागाई लक्षात घेता, सरकार दरवर्षी जानेवारी आणि जुलै या दोन टप्प्यांत DA चे पुनरावलोकन करते आणि त्यानुसार वाढ करते.
केंद्र सरकारच्या या दोन्ही निर्णयांमुळे केंद्रीय कर्मचाऱ्यांचे वार्षिक उत्पन्न लक्षणीयरीत्या वाढणार आहे. बोनस आणि वाढीव महागाई भत्त्यामुळे त्यांना वाढत्या महागाईचा सामना करण्यास मदत होणार आहे. विशेषतः सण-उत्सवाच्या काळात मिळणारा बोनस कर्मचाऱ्यांसाठी आर्थिक दृष्ट्या फायदेशीर ठरणार आहे.