Big increase in cotton market महाराष्ट्रातील कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी सध्याची परिस्थिती आशादायक दिसत आहे. बाजारपेठेत कापसाच्या भावात सातत्याने वाढ होत असून, येत्या काळात अधिक चांगल्या भावाची अपेक्षा व्यक्त केली जात आहे. विशेषतः जानेवारी ते मार्च 2025 या कालावधीत कापसाला प्रति क्विंटल 7,500 ते 8,500 रुपयांपर्यंत भाव मिळण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे, जी शेतकऱ्यांसाठी निश्चितच आनंदाची बाब आहे.
सध्याची बाजारपेठ स्थिती
केंद्र सरकारने यावर्षी मध्यम स्टेपल कापसासाठी 7,120 रुपये प्रति क्विंटल हमीभाव जाहीर केला आहे. तर लांब स्टेपल कापसासाठी 7,520 रुपये प्रति क्विंटल इतका हमीभाव निश्चित करण्यात आला आहे. मात्र प्रत्यक्षात बाजार समित्यांमध्ये मध्यम स्टेपल कापसाला हमीभावापेक्षा कमी दर मिळत असल्याचे चित्र आहे. सध्या बाजारात सरासरी 7,200 रुपयांपर्यंत भाव मिळत आहेत.
राज्यातील विविध बाजार समित्यांमध्ये एकूण 8,713 क्विंटल कापसाची आवक नोंदवली गेली आहे. यामध्ये स्टेपल, लांब स्टेपल, लोकल आणि एच-4 मध्यम स्टेपल या वाणांचा समावेश आहे. विविध बाजार समित्यांमध्ये कापसाला 7,020 रुपयांपासून ते 4,200 रुपयांपर्यंत भाव मिळत आहेत.
प्रमुख बाजार समित्यांमधील भाव
15 डिसेंबर 2024 रोजी पणन मंडळाच्या अधिकृत आकडेवारीनुसार विविध बाजार समित्यांमध्ये खालीलप्रमाणे भाव नोंदवले गेले:
सेलू बाजार समितीमध्ये कापसाला सरासरी 7,200 रुपये दर मिळाला असून, किमान भाव 4,300 रुपये नोंदवला गेला. वर्धा बाजार समितीमध्ये सरासरी 7,100 रुपये भाव मिळाला. पुलगाव बाजार समितीत 7,200 रुपये तर शेगाव बाजार समितीत लोकल कापसाला 7,125 रुपये भाव मिळाला. पारशिवनी बाजार समितीत 7,000 रुपये भाव नोंदवला गेला.
विशेष उल्लेखनीय म्हणजे नंदुरबार बाजार समितीमध्ये राज्यातील सर्वाधिक भाव म्हणजेच 7,200 रुपये मिळाला. तर किनवट बाजार समितीमध्ये 7,275 रुपये इतका उत्तम भाव शेतकऱ्यांना मिळाला.
भारतीय कापूस उद्योगाचे महत्त्व
कापूस हे भारतीय शेतीतील एक महत्त्वपूर्ण पीक असून, याला ‘पांढरे सोने’ असेही संबोधले जाते. जागतिक स्तरावर चीन आणि अमेरिकेनंतर भारत हा तिसरा सर्वात मोठा कापूस उत्पादक देश आहे. जागतिक कापूस उत्पादनात भारताचा वाटा 25% इतका लक्षणीय आहे.
भविष्यातील अंदाज आणि व्यापार
2023-24 या वर्षात मागील वर्षाच्या तुलनेत कापसाच्या आयात-निर्यातीत वाढ होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. विशेषतः जानेवारी ते मार्च 2025 या कालावधीत कापसाच्या भावात लक्षणीय वाढ अपेक्षित आहे. बाजारपेठेतील विविध घटकांच्या अंदाजानुसार या काळात कापसाला प्रति क्विंटल 7,500 ते 8,500 रुपयांपर्यंत भाव मिळू शकतो.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे
- सध्याच्या बाजारभावाचा विचार करता, शेतकऱ्यांनी आपला कापूस विक्रीसाठी योग्य वेळेची निवड करणे महत्त्वाचे आहे.
- विविध बाजार समित्यांमधील भावांची तुलना करून, अधिक फायदेशीर बाजारपेठेत विक्री करण्याचा निर्णय घ्यावा.
- कापसाची प्रत उत्तम राखण्यासाठी योग्य ती काळजी घेणे आवश्यक आहे, जेणेकरून चांगला भाव मिळू शकेल.
सध्याची बाजारपेठ परिस्थिती पाहता, कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी काहीसे समाधानकारक चित्र दिसत आहे. विशेषतः पुढील तीन महिन्यांत भावात वाढ होण्याची शक्यता लक्षात घेता, शेतकऱ्यांनी सावधपणे आणि सूज्ञपणे विक्रीचा निर्णय घ्यावा. तसेच, जागतिक बाजारपेठेतील भारताचे महत्त्वाचे स्थान लक्षात घेता, भविष्यात कापूस उत्पादन आणि व्यापारात वाढ होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
