bank’s ATM आजच्या आधुनिक युगात बँकिंग व्यवहार हा आपल्या दैनंदिन जीवनाचा अविभाज्य भाग बनला आहे. प्रत्येक नागरिक आपल्या कष्टाने कमावलेला पैसा बँकेत ठेवतो, जिथे तो सुरक्षित राहतो आणि त्यावर व्याजही मिळते. मात्र, बदलत्या काळानुसार बँकिंग क्षेत्रात अनेक नवीन नियम आणि बदल होत असतात. 2024 मध्ये बँकिंग क्षेत्रात काही महत्त्वपूर्ण बदल करण्यात आले आहेत, जे प्रत्येक ग्राहकाने जाणून घेणे आवश्यक आहे.
बँकेतून रोख रक्कम काढण्याच्या मर्यादा: बँकेतून रोख रक्कम काढण्यासाठी विशिष्ट मर्यादा निश्चित करण्यात आल्या आहेत. या मर्यादा बँकेनुसार वेगवेगळ्या असू शकतात. काही बँका एका दिवसात एक लाख रुपयांपर्यंत रोख रक्कम काढण्याची परवानगी देतात, तर काही बँकांमध्ये ही मर्यादा पाच लाख रुपयांपर्यंत असू शकते. ही मर्यादा बँकेच्या सेवा आणि ग्राहकाच्या प्रोफाइलवर अवलंबून असते. मोठ्या रकमेसाठी ग्राहकांना बँक शाखेत जाऊन विशेष परवानगी घ्यावी लागते.
एटीएम व्यवहारांसाठी नवीन नियम: एटीएममधून पैसे काढण्यासाठीही विशिष्ट मर्यादा निश्चित करण्यात आल्या आहेत. बहुतेक बँका एका दिवसात 40,000 ते 50,000 रुपयांपर्यंत रोख रक्कम काढण्याची परवानगी देतात. यापेक्षा जास्त रकमेसाठी ग्राहकांना बँक शाखेत जावे लागते. तसेच, दरमहा मोफत व्यवहारांवरही मर्यादा आहे.
टीडीएस संबंधित नवीन नियम: मोठ्या रकमेच्या व्यवहारांसाठी नवीन टीडीएस नियम लागू करण्यात आले आहेत. एका वर्षात वीस लाख रुपयांपेक्षा जास्त रक्कम काढल्यास 2% टीडीएस आकारला जातो.
तर एक कोटी किंवा त्याहून अधिक रक्कम काढल्यास 5% टीडीएस आकारला जातो. मात्र, नियमित आयकर विवरणपत्र (ITR) भरणाऱ्या ग्राहकांना या टीडीएसमधून सूट मिळू शकते. यासाठी मागील तीन वर्षांचे आयटीआर सादर करणे आवश्यक आहे.
एटीएममधून मोफत व्यवहारांची मर्यादा: ग्राहकांना दरमहा काही मोफत एटीएम व्यवहार करण्याची सुविधा दिली जाते. स्वतःच्या बँकेच्या एटीएममधून महिन्याला पाच मोफत व्यवहार करता येतात.
महानगरांमधील इतर बँकांच्या एटीएममधून तीन मोफत व्यवहार करता येतात, तर नॉन-मेट्रो भागात पाच मोफत व्यवहार करता येतात. या मर्यादेनंतर प्रत्येक व्यवहारासाठी 21 रुपये शुल्क आकारले जाते.
डेबिट कार्ड प्रकारानुसार मर्यादा: वेगवेगळ्या प्रकारच्या डेबिट कार्डसाठी वेगवेगळ्या दैनिक मर्यादा निश्चित करण्यात आल्या आहेत. क्लासिक व्हिसा किंवा मास्टरकार्डधारकांना दररोज 25,000 रुपयांपर्यंत रक्कम काढता येते. प्लॅटिनम कार्डधारकांसाठी ही मर्यादा 75,000 रुपये आहे, तर बिझनेस प्लॅटिनम कार्डधारकांना दररोज एक लाख रुपयांपर्यंत रक्कम काढता येते.
ग्राहकांसाठी महत्त्वाच्या सूचना: या सर्व नियमांचे पालन करताना ग्राहकांनी काही महत्त्वाच्या गोष्टींची काळजी घेणे आवश्यक आहे:
- नियमित आयटीआर फाइलिंग करावे, जेणेकरून टीडीएस आकारणी टाळता येईल.
- दैनंदिन पैसे काढण्याची मर्यादा लक्षात ठेवावी आणि त्यानुसार नियोजन करावे.
- मोफत एटीएम व्यवहारांची संख्या लक्षात ठेवावी आणि शक्यतो त्याच मर्यादेत व्यवहार करावेत.
- मोठ्या रकमेसाठी बँक शाखेचा वापर करावा.
- आपल्या कार्ड प्रकारानुसार योग्य मर्यादेत व्यवहार करावेत.
या नवीन नियमांमागील उद्दिष्टे: बँकिंग क्षेत्रातील हे नवीन नियम अनेक महत्त्वपूर्ण उद्दिष्टांसाठी लागू करण्यात आले आहेत:
- ग्राहकांच्या पैशांची सुरक्षितता वाढवणे
- काळ्या पैशांवर नियंत्रण ठेवणे
- डिजिटल व्यवहारांना प्रोत्साहन देणे
- बँकिंग प्रणालीची कार्यक्षमता वाढवणे
- कर चुकवेगिरी रोखणे
बँकिंग क्षेत्रातील हे नवीन नियम आणि बदल ग्राहकांच्या हिताचे रक्षण करण्यासाठी आणि एक सुरक्षित व कार्यक्षम बँकिंग प्रणाली निर्माण करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहेत. प्रत्येक ग्राहकाने या नियमांची माहिती घेऊन त्यांचे काटेकोर पालन करणे आवश्यक आहे.
नियमित आयटीआर फाइलिंग आणि योग्य नियोजनाने रोख व्यवहार केल्यास, अतिरिक्त शुल्क आणि टीडीएस टाळता येतो. या नियमांचे पालन करून ग्राहक आपल्या बँकिंग सेवांचा अधिकाधिक लाभ घेऊ शकतात आणि आपले आर्थिक व्यवहार सुरळीत ठेवू शकतात.
