10th pass women भारत सरकारने नुकतीच महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणासाठी एक महत्त्वाकांक्षी योजना जाहीर केली आहे. ‘बिमा सखी’ या योजनेमार्फत देशभरातील दहावी पास महिलांना स्वावलंबी बनण्याची सुवर्णसंधी मिळणार आहे. ही योजना विशेषतः ग्रामीण आणि निमशहरी भागातील महिलांसाठी एक नवीन आशादायक मार्ग ठरणार आहे.
बिमा सखी योजनेचे स्वरूप आणि उद्दिष्टे अत्यंत स्पष्ट आहेत. या योजनेंतर्गत निवड झालेल्या महिलांना एलआयसी (लाईफ इन्शुरन्स कॉर्पोरेशन) एजंट म्हणून काम करण्याची संधी मिळणार आहे. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, या महिलांना प्रति महिना ७ हजार रुपयांपर्यंतचे मानधन मिळणार आहे. हे मानधन पुढील तीन वर्षांसाठी नियमित स्वरूपात दिले जाणार आहे, जे महिलांच्या आर्थिक स्थैर्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरणार आहे.
योजनेची पात्रता आणि निकष यावर विशेष लक्ष देण्यात आले आहे. अर्ज करणाऱ्या महिलेचे वय १८ ते ७० वर्षांदरम्यान असणे आवश्यक आहे. शैक्षणिक पात्रता म्हणून किमान दहावी पास असणे बंधनकारक आहे. विशेष म्हणजे, ज्या महिलांकडे पदवी किंवा उच्च शिक्षण आहे, त्यांना तीन वर्षांनंतर एलआयसीमध्ये विकास अधिकारी म्हणून काम करण्याची संधी देखील मिळू शकते. ही बाब या योजनेला अधिक आकर्षक बनवते.
अर्ज प्रक्रियेसाठी आवश्यक कागदपत्रांमध्ये दहावी पास प्रमाणपत्र, आधार कार्ड, पासपोर्ट साईज फोटो आणि कॅन्सल चेक यांचा समावेश आहे. या कागदपत्रांची पूर्तता करणे अत्यावश्यक आहे. अर्ज प्रक्रिया सोपी ठेवण्यात आली असून, महिलांना त्यांच्या स्थानिक एलआयसी कार्यालयात जाऊन अर्ज करता येईल.
बिमा सखी म्हणून निवड झाल्यानंतर महिलांना विशेष प्रशिक्षण दिले जाते. या प्रशिक्षणात विमा क्षेत्राची मूलभूत माहिती, पॉलिसी विक्री कौशल्ये, ग्राहक संवाद आणि व्यवसाय विकास यासारख्या महत्त्वपूर्ण विषयांचा समावेश असतो. हे प्रशिक्षण महिलांना त्यांच्या कार्यक्षेत्रात यशस्वी होण्यास मदत करते.
कार्यपद्धतीबाबत महत्त्वाची अट म्हणजे प्रत्येक बिमा सखीने वर्षभरात किमान २४ विमा पॉलिसींची विक्री करणे अपेक्षित आहे. या उद्दिष्टपूर्तीसाठी त्यांना मासिक मानधनाव्यतिरिक्त प्रत्येक पॉलिसीवर विशेष कमिशन आणि बोनस देखील दिला जातो. हे अतिरिक्त प्रोत्साहन महिलांना अधिक चांगले काम करण्यास प्रेरित करते.
या योजनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे ती महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य देण्याबरोबरच त्यांना व्यावसायिक जगतात पाऊल ठेवण्याची संधी देते. बिमा क्षेत्रातील कारकीर्द ही दीर्घकालीन व्यावसायिक वाटचाल असू शकते. अनेक यशस्वी बिमा सखी पुढे जाऊन विमा क्षेत्रात उच्च पदांवर पोहोचू शकतात.
या योजनेचा एक महत्त्वाचा फायदा म्हणजे ती ग्रामीण भागातील महिलांना रोजगाराची संधी देते. ग्रामीण भागात नोकरीच्या संधी मर्यादित असतात, विशेषतः महिलांसाठी. बिमा सखी योजना या महिलांना त्यांच्याच गावात किंवा परिसरात काम करण्याची संधी देते. यामुळे त्यांना स्थलांतर करावे लागत नाही आणि कुटुंबाची जबाबदारी सांभाळूनही त्या आर्थिक उत्पन्न मिळवू शकतात.
बिमा सखी योजना ही केवळ रोजगार निर्मितीची योजना नाही तर ती समाजातील विमा जागृती वाढवण्याचेही काम करते. बिमा सख्यांमार्फत समाजातील अधिकाधिक लोकांपर्यंत विम्याचे महत्त्व पोहोचते. विशेषतः महिला बिमा एजंट असल्याने अन्य महिलांशी संवाद साधणे सोपे जाते आणि त्यांच्यापर्यंत विमा सुरक्षा पोहोचवणे शक्य होते.
या योजनेमुळे महिलांमध्ये आत्मविश्वास वाढतो, त्यांना समाजात एक वेगळी ओळख मिळते आणि त्या आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनतात. त्यांच्या कुटुंबाच्या उत्पन्नात भर पडते आणि त्यांचा सामाजिक दर्जा उंचावतो. अशा प्रकारे ही योजना महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठरत आहे.
बिमा सखी योजना ही भारत सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना असून, ती महिलांच्या आर्थिक आणि सामाजिक सक्षमीकरणाला चालना देणारी ठरणार आहे. या योजनेमुळे हजारो महिलांना स्वावलंबी बनण्याची संधी मिळणार आहे. पात्र महिलांनी या संधीचा लाभ घ्यावा आणि आपल्या कारकिर्दीला एक नवी दिशा द्यावी, असे आवाहन सरकारतर्फे करण्यात येत आहे.
