pm maandhan yojana देशाच्या अर्थव्यवस्थेचा कणा म्हणजे शेती क्षेत्र आहे. देशातील बहुतांश लोकसंख्या प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षपणे शेतीवर अवलंबून आहे. मात्र दुर्दैवाने, अनेक छोटे आणि अल्पभूधारक शेतकरी आजही आर्थिक संकटात जीवन जगत आहेत. विशेषतः वृद्धापकाळात त्यांची परिस्थिती अधिक बिकट होते. या पार्श्वभूमीवर, भारत सरकारने 12 सप्टेंबर 2019 रोजी एक महत्त्वाकांक्षी योजना सुरू केली – प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना (PMKMY).
या योजनेचा मुख्य उद्देश छोटे आणि सीमांत शेतकऱ्यांना वृद्धापकाळात आर्थिक सुरक्षा प्रदान करणे हा आहे. योजनेअंतर्गत, पात्र शेतकऱ्यांना 60 वर्षांनंतर दरमहा 3,000 रुपयांची पेन्शन मिळते. ही योजना विशेषतः त्या शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरत आहे, ज्यांच्याकडे दोन हेक्टरपेक्षा कमी जमीन आहे आणि ज्यांचे मासिक उत्पन्न 15,000 रुपयांपेक्षा कमी आहे.
योजनेची रचना अशी केली आहे की ती शेतकऱ्यांना लवकरात लवकर बचतीची सवय लावते. 18 ते 40 वर्षे वयोगटातील शेतकरी या योजनेत सहभागी होऊ शकतात. वयानुसार त्यांचे मासिक योगदान ठरते. उदाहरणार्थ, 18 वर्षांच्या शेतकऱ्याला दरमहा केवळ 55 रुपये भरावे लागतात, तर 40 वर्षांच्या शेतकऱ्याला 200 रुपये. महत्त्वाचे म्हणजे, शेतकऱ्यांनी जमा केलेल्या रकमेइतकीच रक्कम सरकारही जमा करते, ज्यामुळे एकूण गुंतवणूक दुप्पट होते.
हे पण वाचा:
जेष्ठ नागरिकांना मोठी खुशखबर, खात्यात जमा होणार 12,000 हजार रुपये good news for senior citizens
योजनेची पात्रता निकष स्पष्ट आणि सोपी आहेत. अर्जदार शेतकऱ्याकडे जास्तीत जास्त दोन हेक्टर जमीन असावी, त्याचे वय 18 ते 40 वर्षांदरम्यान असावे, आणि त्याचे मासिक उत्पन्न 15,000 रुपयांपेक्षा जास्त नसावे. तसेच, तो आयकर भरणारा नसावा आणि EPFO, NPS किंवा ESIC सारख्या इतर सामाजिक सुरक्षा योजनांचा लाभार्थी नसावा. या निकषांमुळे खरोखरच गरजू शेतकऱ्यांपर्यंत योजनेचा लाभ पोहोचतो.
योजनेत सहभागी होण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे सुद्धा सहज उपलब्ध असणारी आहेत – आधार कार्ड, ओळखपत्र, बँक पासबुक, पासपोर्ट साईज फोटो आणि वैध मोबाईल नंबर. शेतकऱ्यांना ऑनलाईन किंवा ऑफलाईन दोन्ही पद्धतींनी अर्ज करता येतो. ऑनलाईन अर्जासाठी maandhan.in या अधिकृत वेबसाईटचा वापर करता येतो, तर ऑफलाईन अर्जासाठी जवळच्या जनसेवा केंद्रात (JSC) जाऊन अर्ज भरता येतो.
या योजनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे कुटुंब सुरक्षा. शेतकऱ्याच्या मृत्यूनंतर त्याची पत्नी योजना सुरू ठेवू शकते आणि पेन्शनचा लाभ घेऊ शकते. जर पत्नीला योजना सुरू ठेवायची नसेल, तर जमा झालेली संपूर्ण रक्कम व्याजासह परत केली जाते. यामुळे कुटुंबाची आर्थिक सुरक्षा कायम राहते.
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजनेचे फायदे अनेकपदरी आहेत. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे शेतकऱ्यांना वृद्धापकाळात नियमित उत्पन्नाची हमी मिळते. दरमहा 3,000 रुपयांची पेन्शन ही छोट्या शेतकऱ्यांसाठी मोठी आर्थिक मदत ठरते. शिवाय, सरकारच्या समान योगदानामुळे गुंतवणुकीचे मूल्य दुप्पट होते. कुटुंब सुरक्षेचा पैलू सुद्धा महत्त्वाचा आहे.
या योजनेमुळे शेतकऱ्यांमध्ये बचतीची सवय वाढते आणि त्यांना वृद्धापकाळासाठी नियोजन करण्यास प्रोत्साहन मिळते. अल्प रकमेच्या नियमित गुंतवणुकीतून भविष्यात मिळणारी पेन्शन ही त्यांच्यासाठी आर्थिक सुरक्षेची गॅरंटी ठरते. विशेषतः ज्या शेतकऱ्यांकडे कमी जमीन आहे आणि ज्यांचे उत्पन्न अस्थिर आहे, त्यांच्यासाठी ही योजना वरदान ठरत आहे.
थोडक्यात, प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना ही भारतातील छोट्या आणि सीमांत शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक सुरक्षेचा एक महत्त्वाचा आधार आहे. सोप्या अटी, सरकारचे समान योगदान आणि कुटुंब सुरक्षेचा समावेश यामुळे ही योजना शेतकऱ्यांसाठी आकर्षक ठरत आहे. शेतकऱ्यांनी या योजनेचा जास्तीत जास्त लाभ घ्यावा आणि आपल्या वृद्धापकाळाचे नियोजन करावे, अशी अपेक्षा आहे.
हे पण वाचा:
मागेल त्या शेतकऱ्याला मिळणार मोफत कृषी सोलार पंप, पहा अर्ज प्रक्रिया agricultural solar pump