Big increase in cotton महाराष्ट्रातील कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी बाजारभावांचे सखोल विश्लेषण करणे आजच्या काळात अत्यंत महत्त्वाचे ठरले आहे. विविध बाजार समित्यांमधील आकडेवारीचा अभ्यास केल्यास लक्षात येते की, कापसाच्या दरांमध्ये मोठी तफावत दिसून येत आहे. या तफावतीमागील कारणांचा शोध घेऊन शेतकऱ्यांना योग्य मार्गदर्शन करणे गरजेचे आहे.
कोर्पना बाजार समितीमध्ये सर्वाधिक कापूस आवक नोंदवली गेली असून, तब्बल २१,७१२ क्विंटल कापसाची आवक झाली. येथील सरासरी दर प्रति क्विंटल ७,१०० रुपये इतका राहिला. कमीत कमी ७,००० रुपये तर जास्तीत जास्त ७,४७१ रुपये असा दर नोंदवला गेला. हा दर इतर बाजार समित्यांच्या तुलनेत चांगला म्हणावा लागेल.
हिंगणघाट येथेही मोठ्या प्रमाणात ११,००० क्विंटल कापसाची आवक झाली. येथे मध्यम स्टेपल कापसाचा सरासरी दर ७,०५० रुपये प्रति क्विंटल राहिला. कमाल दर ७,२३५ रुपये तर किमान दर ६,९०० रुपये नोंदवला गेला. मध्यम स्टेपल कापसाला बाजारपेठेत चांगली मागणी असल्याचे दिसून येते.
समुद्रपूर बाजार समितीमध्ये ६,०८४ क्विंटल कापसाची आवक झाली. येथील सरासरी दर सर्वाधिक म्हणजे ७,२४६ रुपये प्रति क्विंटल इतका नोंदवला गेला. जास्तीत जास्त दर ७,४७१ रुपये तर कमीत कमी दर ६,६०० रुपये राहिला. या बाजार समितीतील दरांमध्ये मोठी तफावत दिसून आली.
धामणगाव रेल्वे येथे एल.आर.ए. प्रकारच्या मध्यम स्टेपल कापसाची ३,२०० क्विंटल आवक नोंदवली गेली. येथील सरासरी दर ७,१५० रुपये प्रति क्विंटल राहिला. कमाल दर ७,४२१ रुपये तर किमान दर ६,९०० रुपये नोंदवला गेला. विशेष म्हणजे या प्रकारच्या कापसाला बाजारपेठेत स्थिर मागणी दिसून आली.
वडवणी बाजार समितीमध्ये २,४३२ क्विंटल कापसाची आवक झाली. येथील सरासरी दर ७,३२५ रुपये प्रति क्विंटल इतका चांगला राहिला. कमाल दर ७,४२१ रुपये तर किमान दर ७,१९८ रुपये नोंदवला गेला. या बाजार समितीत दरांमधील चढ-उतार कमी प्रमाणात दिसून आला.
वरोरा बाजार समितीमध्ये २,१०७ क्विंटल लोकल कापसाची आवक झाली. येथील सरासरी दर ६,९०० रुपये प्रति क्विंटल राहिला. जास्तीत जास्त दर ७,०५१ रुपये तर कमीत कमी दर ६,६५० रुपये नोंदवला गेला. लोकल जातीच्या कापसाला मर्यादित मागणी असल्याचे दिसून आले.
पारशिवनी येथे एच-४ प्रकारच्या मध्यम स्टेपल कापसाची १,५४१ क्विंटल आवक नोंदवली गेली. येथील सरासरी दर ७,०७० रुपये प्रति क्विंटल राहिला. कमाल दर ७,१०० रुपये तर किमान दर ७,००० रुपये नोंदवला गेला. या बाजार समितीत दरांमध्ये स्थिरता दिसून आली.
सिंदी (सेलू) येथे लांब स्टेपल कापसाची १,४३१ क्विंटल आवक झाली. येथील सरासरी दर ७,२२५ रुपये प्रति क्विंटल राहिला. जास्तीत जास्त दर ७,४७१ रुपये तर कमीत कमी दर ७,१४० रुपये नोंदवला गेला. लांब स्टेपल कापसाला चांगला भाव मिळाल्याचे दिसून आले.
कळमेश्वर बाजार समितीमध्ये हायब्रीड कापसाची १,१६२ क्विंटल आवक नोंदवली गेली. येथील सरासरी दर ७,०५० रुपये प्रति क्विंटल राहिला. कमाल दर ७,४६० रुपये तर किमान दर ६,७०० रुपये नोंदवला गेला. हायब्रीड कापसाच्या दरांमध्ये मोठी तफावत दिसून आली.
एकूणच विश्लेषण केल्यास असे दिसते की, मध्यम स्टेपल आणि लांब स्टेपल कापसाला तुलनेने चांगला भाव मिळत आहे. लोकल जातींच्या कापसाच्या दरांमध्ये मात्र मोठी तफावत दिसून येत आहे. शेतकऱ्यांनी कापसाची विक्री करताना जातीनुसार योग्य बाजार समिती निवडणे महत्त्वाचे ठरेल.
बाजारभावांवर परिणाम करणारे घटक: १. जागतिक बाजारपेठेतील मागणी-पुरवठा २. कापसाची जात आणि गुणवत्ता ३. स्थानिक बाजारपेठेतील स्पर्धा ४. हवामान परिस्थिती ५. सरकारी धोरणे आणि नियंत्रणे
