Budget 2025 आगामी 1 फेब्रुवारी 2025 रोजी सादर होणारा केंद्रीय अर्थसंकल्प देशातील शेतकरी वर्गासाठी विशेष महत्त्वाचा ठरणार आहे. मोदी सरकारच्या तिसऱ्या कार्यकाळातील हे पहिले पूर्ण अर्थसंकल्प असून, यामध्ये शेतकऱ्यांसाठी अनेक महत्त्वपूर्ण निर्णय अपेक्षित आहेत. विशेषतः प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजनेतील रकमेत वाढ होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे.
पीएम किसान योजनेचा प्रवास प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना ही 1 डिसेंबर 2018 रोजी सुरू करण्यात आली. या योजनेचा मुख्य उद्देश देशातील लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य देणे हा आहे.
सध्या या योजनेंतर्गत प्रत्येक पात्र शेतकऱ्याला वार्षिक 6,000 रुपये दिले जातात. ही रक्कम तीन समान हप्त्यांमध्ये, प्रत्येकी 2,000 रुपये, थेट शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते. आतापर्यंत या योजनेतून 18 हप्ते यशस्वीरीत्या वितरित करण्यात आले असून, फेब्रुवारी 2025 मध्ये 19वा हप्ता वितरित होण्याची शक्यता आहे.
हे पण वाचा:
कर्मचाऱ्यांच्या सेवा निवृत्ती वयात 3 वर्षाची वाढ, पगारात एवढी वाढ Retirement age of employees
वाढीव रकमेची गरज का? सध्याच्या आर्थिक परिस्थितीत शेतकऱ्यांना अनेक आव्हानांना सामोरे जावे लागत आहे. महागाईचा वाढता दर, शेती उत्पादन खर्चातील वाढ, हवामान बदलाचे परिणाम यांमुळे शेतकऱ्यांवर आर्थिक ताण वाढत आहे. शेतकरी संघटना आणि कृषी तज्ज्ञांच्या मते, सध्याची वार्षिक 6,000 रुपयांची रक्कम अपुरी पडत आहे. त्यामुळे ही रक्कम किमान 10,000 रुपये करण्याची मागणी जोर धरत आहे.
अपेक्षित बदलांचे फायदे जर सरकारने पीएम किसान योजनेतील रक्कम वाढवली, तर त्याचे अनेक सकारात्मक परिणाम दिसून येतील:
शेतीसाठी अधिक गुंतवणूक: वाढीव रक्कम मिळाल्यास शेतकरी चांगल्या बियाणे, खते आणि शेती साहित्यांमध्ये गुंतवणूक करू शकतील.
हे पण वाचा:
शेतकऱ्यांना दरमहा मिळणार 3000 हजार रुपये पहा पात्रता, व कागदपत्रे Farmers month documents
उत्पादन वाढ: योग्य गुंतवणुकीमुळे शेती उत्पादनात वाढ होऊ शकेल, जे शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वाढ करण्यास मदत करेल.
ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना: शेतकऱ्यांच्या हातात अधिक पैसे आल्यास ग्रामीण भागातील खरेदी क्षमता वाढेल, ज्यामुळे स्थानिक अर्थव्यवस्था बळकट होईल.
जीवनमानात सुधारणा: वाढीव आर्थिक मदतीमुळे शेतकरी कुटुंबांना त्यांच्या मुलांच्या शिक्षणावर, आरोग्यावर अधिक खर्च करता येईल.
हे पण वाचा:
पीएम किसान योजनेच्या हप्त्याची तारीख ठरली, 11:20 वाजता खात्यात पैसे जमा PM Kisan installment
योजनेची सद्यस्थिती आणि यश प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना देशातील सर्वात मोठ्या थेट लाभ हस्तांतरण योजनांपैकी एक बनली आहे. या योजनेमुळे देशभरातील कोट्यवधी शेतकऱ्यांना नियमित आर्थिक सहाय्य मिळत आहे. डिजिटल पद्धतीने थेट बँक खात्यात रक्कम जमा केली जात असल्याने भ्रष्टाचार आणि मध्यस्थांची समस्या दूर झाली आहे.
पुढील वाटचाल आगामी अर्थसंकल्पात शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाच्या घोषणा अपेक्षित आहेत. वित्तमंत्री निर्मला सीतारामन यांच्याकडून पीएम किसान योजनेसह इतर शेतकरी कल्याणकारी योजनांबाबत मोठ्या घोषणा होऊ शकतात. सरकारने यापूर्वीही शेतकऱ्यांच्या हिताचे अनेक निर्णय घेतले असून, यंदाच्या बजेटमध्येही शेतकऱ्यांना दिलासा देणारे निर्णय अपेक्षित आहेत.
आव्हाने आणि सूचना मात्र केवळ आर्थिक मदत वाढवून शेतकऱ्यांच्या समस्या संपणार नाहीत. यासोबतच काही महत्त्वाच्या मुद्द्यांवरही लक्ष देणे गरजेचे आहे:
कृषी पायाभूत सुविधांमध्ये वाढ: सिंचन सुविधा, शेती यांत्रिकीकरण, शेतमाल साठवणूक व्यवस्था यांमध्ये सुधारणा करणे आवश्यक आहे.
बाजारपेठ व्यवस्था: शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनाचा योग्य भाव मिळण्यासाठी बाजारपेठ व्यवस्था अधिक मजबूत करणे गरजेचे आहे.
विमा संरक्षण: नैसर्गिक आपत्तींपासून संरक्षण मिळण्यासाठी पीक विमा योजनांमध्ये सुधारणा करणे आवश्यक आहे.
1 फेब्रुवारी 2025 चा केंद्रीय अर्थसंकल्प शेतकरी वर्गासाठी महत्त्वाचा ठरणार आहे. पीएम किसान सन्मान निधी योजनेतील रकमेत वाढ झाल्यास ती देशातील लाखो शेतकरी कुटुंबांसाठी दिलासादायक ठरेल. मात्र यासोबतच दीर्घकालीन शेतकरी विकासासाठी इतर महत्त्वाच्या क्षेत्रांतही सुधारणा करणे गरजेचे आहे.