EPS-95 pensioners कर्मचारी पेन्शन योजना (EPS-95) मधील पेन्शनधारकांसाठी एक महत्त्वपूर्ण आणि आनंददायक वळण आले आहे. केंद्र सरकारने या योजनेत काही महत्त्वपूर्ण बदल प्रस्तावित केले आहेत, जे लाखो पेन्शनधारकांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवून आणतील. सध्या असलेली १,००० रुपयांची किमान मासिक पेन्शन वाढवून ७,५०० रुपये करण्याचा प्रस्ताव सरकारच्या विचाराधीन आहे.
नवीन सुधारणांचा तपशील
अर्थमंत्री निर्मला सीतारामण यांनी नुकतीच EPS-95 पेन्शनधारकांची भेट घेतली आणि त्यांच्या मागण्यांचा सहानुभूतीपूर्वक विचार करण्याचे आश्वासन दिले. कर्मचारी भविष्य निधी संघटना (EPFO) ने पेन्शन वितरण प्रणालीत सुधारणा करण्याचे ठरवले आहे, ज्यामुळे पेन्शनधारकांना त्यांची पेन्शन सहज आणि वेळेवर मिळू शकेल.
प्रमुख बदल आणि फायदे
१. किमान पेन्शन वाढ: सध्याची १,००० रुपये किमान मासिक पेन्शन वाढवून ७,५०० रुपये करण्यात येणार आहे. २. महागाई भत्ता: पेन्शनधारकांना नियमित महागाई भत्ता मिळण्याची तरतूद केली जाणार आहे. ३. वैद्यकीय सुविधा: पेन्शनधारक आणि त्यांच्या जीवनसाथीसाठी मोफत वैद्यकीय सेवांची सुविधा. ४. पेन्शन गणना पद्धत: शेवटच्या ६० महिन्यांच्या सरासरी वेतनावर आधारित पेन्शन गणना. ५. केंद्रीकृत पेन्शन प्रणाली: १ जानेवारी २०२५ पासून केंद्रीकृत पेन्शन पेमेंट सिस्टम (CPPS) लागू.
योजनेची वैशिष्ट्ये आणि लाभ
EPS-95 ही योजना खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना निवृत्तीनंतर आर्थिक सुरक्षा प्रदान करते. या योजनेत कर्मचाऱ्यांचे योगदान मूळ वेतन आणि महागाई भत्त्याच्या १२% इतके असते, तर नियोक्त्याचे योगदान १२% (८.३३% EPS आणि ३.६७% EPF) असते. ५८ वर्षांच्या वयानंतर पेन्शन सुरू होते.
विविध प्रकारच्या पेन्शन १. सामान्य पेन्शन: ५८ वर्षांनंतर नियमित मिळणारी पेन्शन २. अर्ली पेन्शन: ५० वर्षांनंतर कमी दराने मिळणारी पेन्शन ३. विधवा पेन्शन: मृत कर्मचाऱ्याच्या पत्नीसाठी ४. बाल पेन्शन: मृत कर्मचाऱ्याच्या मुलांसाठी ५. अनाथ पेन्शन: दोन्ही पालक गमावलेल्या मुलांसाठी ६. अपंगत्व पेन्शन: कायमस्वरूपी अपंगत्व आलेल्या कर्मचाऱ्यांसाठी
हायर पेन्शनसाठी पात्रता हायर पेन्शनसाठी अर्ज करण्यासाठी काही निकष ठरवण्यात आले आहेत:
- १ सप्टेंबर २०१४ पूर्वी EPS सदस्यत्व असणे आवश्यक
- वेतन मर्यादा १५,००० रुपयांपेक्षा जास्त असणे आवश्यक
- नियोक्ता आणि कर्मचारी दोघांनीही संमती देणे आवश्यक
- हायर पेन्शनसाठी अर्जाची अंतिम मुदत ३१ जानेवारी २०२५ पर्यंत वाढवण्यात आली आहे
पेन्शनधारकांच्या प्रमुख मागण्या पेन्शनधारकांच्या काही महत्त्वाच्या मागण्या आहेत: १. किमान पेन्शन ७,५०० रुपये करणे २. नियमित महागाई भत्ता मिळणे ३. मोफत वैद्यकीय सुविधा ४. पेन्शन गणना पद्धतीत सुधारणा ५. थकबाकीची रक्कम मिळणे
EPFO च्या नव्या सुधारणा EPFO ने पेन्शनधारकांसाठी महत्त्वपूर्ण बदल केले आहेत:
- केंद्रीकृत पेन्शन पेमेंट सिस्टम (CPPS) १ जानेवारी २०२५ पासून कार्यान्वित
- कोणत्याही बँक शाखेतून पेन्शन घेण्याची सुविधा
- हायर पेन्शनसाठी अर्जाची मुदत वाढ
हे सर्व बदल पेन्शनधारकांच्या जीवनमानात सुधारणा आणणारे ठरतील. विशेषतः किमान पेन्शनमधील वाढ आणि इतर सुविधांमुळे पेन्शनधारकांना त्यांच्या दैनंदिन गरजा भागवणे सोपे होईल. सरकारच्या या निर्णयामुळे लाखो पेन्शनधारकांच्या जीवनात सकारात्मक बदल होण्याची अपेक्षा आहे.