gas cylinder prices नवीन वर्षाच्या उंबरठ्यावर देशातील सर्वसामान्य नागरिकांचे लक्ष एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतींकडे लागले आहे. विशेषतः जागतिक बाजारपेठेतील घडामोडींमुळे भारतीय बाजारपेठेवर होणारा परिणाम अभ्यासण्याची गरज निर्माण झाली आहे. एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतींमध्ये होणारे बदल हे सर्वसामान्य कुटुंबांच्या दैनंदिन खर्चावर थेट परिणाम करत असल्याने, या विषयाचे महत्त्व अधिक वाढले आहे.
सध्याची परिस्थिती
गेल्या काही महिन्यांपासून घरगुती एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमती स्थिर राहिल्या असल्या, तरी व्यावसायिक वापरासाठीच्या सिलेंडरच्या किमतींमध्ये मात्र सातत्याने वाढ होत आहे. सध्या देशातील प्रमुख महानगरांमध्ये घरगुती एलपीजी सिलेंडरची किंमत साधारणपणे 900 ते 950 रुपयांच्या दरम्यान स्थिरावली आहे. मात्र व्यावसायिक सिलेंडरच्या किमती 1800 रुपयांच्या पुढे गेल्या आहेत.
जागतिक बाजारपेठेतील घडामोडी
रशिया-युक्रेन युद्धाचा थेट परिणाम जागतिक एलपीजी बाजारपेठेवर झाला आहे. युरोपीय देशांनी रशियाकडून एलपीजी गॅसची आयात थांबवल्यामुळे रशियाला नवीन बाजारपेठा शोधाव्या लागत आहेत. याचा परिणाम म्हणून रशियामध्ये एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतींमध्ये मोठी घसरण झाली असून, ती सुमारे 50 टक्क्यांपर्यंत खाली आली आहे. रशिया आता चीन, मंगोलिया, आर्मेनिया आणि जॉर्जिया या देशांकडे मोठ्या प्रमाणावर एलपीजी गॅसची निर्यात करत आहे.
भारताने रशियाकडून कच्च्या तेलाची मोठ्या प्रमाणावर आयात सुरू केली असली, तरी एलपीजी गॅसच्या बाबतीत अशी पाऊले उचलली नाहीत. तज्ज्ञांच्या मते, रशियाकडून एलपीजी गॅसची आयात केल्यास भारतातील किमती नियंत्रणात ठेवण्यास मदत होऊ शकते. मात्र यासाठी आंतरराष्ट्रीय व्यापार करारांची आणि पायाभूत सुविधांची आवश्यकता आहे.
घरगुती वापरकर्त्यांवर होणारा परिणाम
सामान्य कुटुंबांसाठी एलपीजी गॅस सिलेंडर हा दैनंदिन गरजेचा भाग बनला आहे. गेल्या काही वर्षांमध्ये किमतींमध्ये झालेली वाढ ही अनेक कुटुंबांच्या अर्थव्यवस्थेवर ताण निर्माण करणारी ठरली आहे. सरकारी अनुदानामुळे काही प्रमाणात दिलासा मिळत असला, तरी किमतींमधील चढउतार हा चिंतेचा विषय बनला आहे.
सरकारी धोरणे आणि नियंत्रण
केंद्र सरकार एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतींवर बारकाईने लक्ष ठेवत आहे. प्रत्येक महिन्याच्या पहिल्या दिवशी किमतींचे पुनर्मूल्यांकन केले जाते. सरकारी तेल कंपन्या आंतरराष्ट्रीय बाजारातील किमती, रुपयाची किंमत आणि इतर घटक विचारात घेऊन किमती निश्चित करतात.
जागतिक बाजारपेठेतील सध्याच्या घडामोडी पाहता, जानेवारी 2025 मध्ये एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतींमध्ये घसरण होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. रशियातील किमती कमी झाल्याचा परिणाम इतर देशांवरही होऊ शकतो. मात्र भारतात किमती कमी होण्यासाठी सरकारी धोरणांमध्ये काही बदल आवश्यक असतील.
सरकारने एलपीजी गॅस वापराबाबत काही महत्त्वाचे निर्णय घेतले आहेत. उज्ज्वला योजनेद्वारे गरीब कुटुंबांना गॅस कनेक्शन उपलब्ध करून देण्यात आले आहेत. त्याचबरोबर डिजिटल पेमेंट आणि सबसिडी थेट बँक खात्यात जमा करण्याची व्यवस्था करण्यात आली आहे. या उपाययोजनांमुळे सर्वसामान्य नागरिकांना काही प्रमाणात दिलासा मिळाला आहे.
एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतींचा विचार करता, नवीन वर्षाच्या सुरुवातीला किमतींमध्ये बदल होण्याची शक्यता आहे. जागतिक बाजारपेठेतील घडामोडी आणि सरकारी धोरणे यांचा एकत्रित परिणाम किमतींवर होणार आहे. सर्वसामान्य नागरिकांना दिलासा मिळावा यासाठी सरकारकडून विविध प्रयत्न केले जात असले, तरी किमतींवर नियंत्रण ठेवणे हे एक मोठे आव्हान आहे.