increase in cotton prices महाराष्ट्र राज्यातील विविध बाजारपेठांमधील कापूस व्यापाराची स्थिती आज विशेष लक्षवेधी ठरत आहे. विदर्भ आणि मराठवाड्यातील प्रमुख कृषी बाजारपेठांमध्ये कापसाच्या आवक आणि दरांमध्ये लक्षणीय तफावत दिसून येत आहे. या परिस्थितीचा सविस्तर आढावा घेऊयात.
सावनेर बाजारपेठेत आज सर्वाधिक ४,३०० क्विंटल कापसाची आवक नोंदवली गेली. येथे कमीत कमी आणि जास्तीत जास्त भाव ७,०५० रुपये प्रति क्विंटल राहिला. सर्वसाधारण व्यवहार हाच दर कायम राहिला, जे शेतकऱ्यांसाठी समाधानकारक म्हणावे लागेल.
पारशिवनी बाजारपेठेत २,४७४ क्विंटल कापसाची आवक झाली. येथील किमान भाव ७,०२५ रुपये तर कमाल भाव ७,१२५ रुपये प्रति क्विंटल नोंदवला गेला. सरासरी व्यवहार ७,०७५ रुपयांवर स्थिरावला.
अकोला बाजार समितीत विशेष उल्लेखनीय व्यवहार झाले. येथे ३,१४६ क्विंटल कापसाची आवक असताना, सर्वाधिक ७,४७१ रुपये प्रति क्विंटल भाव मिळाला. किमान दर ७,३३१ रुपये राहिला, तर सरासरी व्यवहार ७,४३३ रुपयांवर झाला. अकोल्यातील बोरगावमंजू येथेही चांगला व्यवहार झाला, जेथे १,९५५ क्विंटल आवक नोंदवली गेली आणि सरासरी ७,४०८ रुपये भाव मिळाला.
समुद्रपूर बाजारपेठेत ७५१ क्विंटल कापसाची आवक झाली. येथे किमान ६,८०० ते कमाल ७,१०० रुपये दर राहिला. सोनपेठ येथे ३६७ क्विंटल आवक असताना, सरासरी ६,९०० रुपये भाव मिळाला. कळमेश्वर बाजारपेठेत १,४५२ क्विंटल कापूस आवक झाली, जेथे ६,७०० ते ७,१५० रुपये दरम्यान व्यवहार झाले.
उमरेड बाजारपेठेत ७३३ क्विंटल कापसाची आवक नोंदवली गेली. येथील सरासरी भाव ६,९५० रुपये राहिला. वरोरा आणि वरोरा-माढेली या बाजारपेठांमध्ये अनुक्रमे १,७६९ आणि १,३०० क्विंटल कापसाची आवक झाली. दोन्ही ठिकाणी सरासरी ६,९०० रुपये भाव मिळाला.
या व्यतिरिक्त, सोयाबीन बाजारात महत्त्वपूर्ण वाढ नोंदवली गेली आहे. सोयाबीनचा भाव ५,५०० रुपयांच्या पुढे गेला आहे, जे शेतकऱ्यांसाठी आशादायक चित्र दर्शवते.
महाराष्ट्र सरकारने जाहीर केलेल्या ‘लाडकी बहीण योजने’अंतर्गत महिलांच्या खात्यावर पाच हप्त्यांमध्ये ७,५०० रुपये जमा केले जाणार आहेत. ही योजना महिला सक्षमीकरणाच्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण पाऊल मानली जात आहे.
एकंदरीत बाजारपेठांचा आढावा घेता, अकोला जिल्ह्यातील बाजारपेठांमध्ये सर्वाधिक भाव मिळत असल्याचे दिसून येते. तेथील व्यापार ७,३०० ते ७,५०० रुपयांच्या दरम्यान होत आहे. याउलट, वरोरा आणि आसपासच्या भागात भाव किंचित कमी असून ६,८०० ते ७,०५० रुपयांच्या दरम्यान व्यवहार होत आहेत.
विदर्भातील बाजारपेठांमध्ये एकूण १८,२४७ क्विंटलहून अधिक कापसाची आवक नोंदवली गेली आहे. सर्वाधिक आवक सावनेर (४,३०० क्विंटल) आणि अकोला (३,१४६ क्विंटल) येथे झाली. या आकडेवारीवरून शेतकऱ्यांकडून मोठ्या प्रमाणात कापूस विक्रीसाठी येत असल्याचे स्पष्ट होते.
बाजारातील या चढउतारांचा परिणाम शेतकरी आणि व्यापारी या दोघांवरही होत आहे. शेतकऱ्यांना सध्या मिळत असलेले भाव समाधानकारक असले तरी, उत्पादन खर्च वाढल्याने नफा मर्यादित राहत आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांना आपला माल योग्य वेळी आणि योग्य किमतीला विकण्याचे नियोजन करावे लागत आहे.
कापूस व्यतिरिक्त, सोयाबीन पिकाला मिळत असलेला चांगला भाव हा शेतकऱ्यांसाठी दिलासादायक आहे. पाच हजार रुपयांच्या पुढे गेलेला भाव हा शेतकऱ्यांच्या दृष्टीने फायदेशीर ठरत आहे.
शासनाच्या लाडकी बहीण योजनेमुळे ग्रामीण भागातील महिलांना आर्थिक पाठबळ मिळणार आहे. या योजनेंतर्गत मिळणारे ७,५०० रुपये हे विशेषतः ग्रामीण भागातील महिलांसाठी महत्त्वाचे ठरणार आहेत.
अशा प्रकारे, महाराष्ट्रातील कृषी क्षेत्रात विविध स्तरांवर बदल घडत असून, शेतकरी, व्यापारी आणि सरकार यांच्यात समन्वय साधण्याची गरज आहे. बाजारपेठांमधील स्पर्धा आणि मागणी-पुरवठ्याचे संतुलन यामुळे भविष्यात कृषी क्षेत्राला अधिक बळकटी मिळेल, अशी अपेक्षा व्यक्त केली जात आहे.