January installment date महाराष्ट्र राज्य सरकारने महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणासाठी एक महत्त्वाकांक्षी योजना सुरू केली आहे – ‘मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजना’. या योजनेंतर्गत पात्र महिलांना दरमहा 1500 रुपये आर्थिक मदत दिली जाणार आहे. राज्य सरकारने या योजनेसाठी वार्षिक 46,000 कोटी रुपयांचा निधी राखून ठेवला आहे, जो महिलांच्या आर्थिक स्थैर्यासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान देणार आहे.
नुकतीच राज्याच्या मंत्री आदिती तटकरे यांनी या योजनेबाबत महत्त्वाची घोषणा केली आहे. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, जानेवारी 2025 च्या हप्त्यासाठी 3,690 कोटी रुपयांचा निधी उपलब्ध होणार आहे. विशेष म्हणजे प्रजासत्ताक दिनाआधी, म्हणजेच 26 जानेवारीपूर्वी हा हप्ता लाभार्थ्यांच्या खात्यात जमा होणार आहे. तसेच, पुढील महिन्यांसाठीही नियोजन सुरू असल्याचे त्यांनी सांगितले.
या योजनेचा लाभ आतापर्यंत 2 कोटी 46 लाख महिलांपर्यंत पोहोचला आहे. काही प्रकरणांमध्ये डुप्लिकेशनची समस्या आढळली असली, तरी ती नगण्य असल्याचे मंत्री तटकरे यांनी स्पष्ट केले आहे. येत्या अर्थसंकल्पातही या योजनेसाठी विशेष तरतूद केली जाणार असल्याचे त्यांनी जाहीर केले आहे.
पात्रता: या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही ठराविक निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे. महिलांचे वय 21 ते 60 वर्षांदरम्यान असावे. त्या महाराष्ट्राच्या रहिवासी असाव्यात. विवाहित, विधवा, घटस्फोटित, परित्यक्त्या किंवा निराधार महिला या योजनेसाठी पात्र आहेत. मात्र, लाभार्थी कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न 2.50 लाख रुपयांपेक्षा जास्त नसावे.
अपात्रतेचे: काही परिस्थितींमध्ये महिला या योजनेसाठी अपात्र ठरू शकतात. उदाहरणार्थ, ज्या कुटुंबांचे वार्षिक उत्पन्न 2.50 लाख रुपयांपेक्षा जास्त आहे, ज्या कुटुंबातील सदस्य आयकर भरतात, किंवा कुटुंबातील कोणी सरकारी नोकरीत असेल वा निवृत्तीवेतन घेत असेल, अशा महिला या योजनेसाठी अपात्र ठरतात. तसेच, कुटुंबाकडे 5 एकरपेक्षा जास्त जमीन असेल किंवा चार चाकी वाहन (ट्रॅक्टर वगळता) असेल, तर त्या कुटुंबातील महिला देखील या योजनेसाठी अपात्र ठरतात.
आवश्यक कागदपत्रे आणि अर्ज प्रक्रिया: या योजनेसाठी अर्ज करताना काही महत्त्वाची कागदपत्रे सादर करणे आवश्यक आहे. यामध्ये आधारकार्ड, रेशनकार्ड, उत्पन्नाचा दाखला, रहिवासी दाखला, बँक पासबुक आणि फोटो यांचा समावेश आहे. अर्ज प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन पद्धतीने केली जाते. लाभार्थी महिला पोर्टलवर किंवा मोबाइल अॅपद्वारे अर्ज करू शकतात. तसेच, सेतू सुविधा केंद्रांमधूनही अर्ज भरता येतात.
विशेष सुविधा: ज्या महिलांना स्वतः अर्ज भरण्यास अडचण येते, त्यांच्यासाठी अंगणवाडी केंद्रांमध्ये विशेष सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे. येथे त्यांना अर्ज भरण्यासाठी मदत केली जाते.
योजनेचे महत्त्व: ही योजना महाराष्ट्रातील महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणासाठी एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. दरमहा मिळणारी 1500 रुपयांची रक्कम अनेक कुटुंबांसाठी आर्थिक स्थैर्य निर्माण करण्यास मदत करेल. विशेषतः एकल महिला, विधवा आणि निराधार महिलांसाठी ही योजना वरदान ठरणार आहे.
राज्य सरकारने या योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी सर्व यंत्रणा सज्ज केली आहे. येणाऱ्या अर्थसंकल्पात या योजनेसाठी अधिक निधीची तरतूद केली जाणार आहे. तसेच, योजनेच्या अंमलबजावणीत येणाऱ्या अडचणींचे निराकरण करून अधिकाधिक पात्र महिलांपर्यंत या योजनेचा लाभ पोहोचवण्याचा प्रयत्न केला जात आहे.
मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजना ही महाराष्ट्र सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना असून, ती महिलांच्या आर्थिक सबलीकरणासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावणार आहे. या योजनेमुळे लाखो महिलांना आर्थिक स्थैर्य मिळणार असून, त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा होण्यास मदत होणार आहे.