January installment Ladkya Bahin महाराष्ट्र राज्य सरकारने सुरू केलेली ‘माझी लाडकी बहीण योजना’ ही महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने टाकलेले एक ठोस पाऊल ठरत आहे. जुलै 2024 पासून सुरू झालेल्या या योजनेने आतापर्यंत राज्यातील लाखो महिलांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवून आणला आहे. या योजनेअंतर्गत येणाऱ्या महत्त्वपूर्ण बदलांची आणि त्याच्या प्रभावाची सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
योजनेची मूळ रूपरेषा
या योजनेचा मूळ उद्देश आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील महिलांना आर्थिक स्वावलंबी बनवणे हा आहे. ज्या कुटुंबांचे वार्षिक उत्पन्न दीड लाख रुपयांपर्यंत आहे, अशा कुटुंबातील महिलांना या योजनेचा लाभ घेता येतो. सुरुवातीला दरमहा 1,500 रुपये इतकी रक्कम लाभार्थींच्या बँक खात्यात थेट जमा केली जात होती.
आतापर्यंतची प्रगती
डिसेंबर 2024 पर्यंत, या योजनेअंतर्गत पात्र लाभार्थींना एकूण सहा हप्त्यांमध्ये 9,000 रुपये प्राप्त झाले आहेत. प्रत्येक महिन्याला नियमित स्वरूपात ही रक्कम वितरित करण्यात आली असून, जानेवारी 2025 चा हप्ता 26 जानेवारीपूर्वी लाभार्थींच्या खात्यात जमा होणार असल्याची माहिती मंत्री अदिती तटकरे यांनी दिली आहे.
नवीन आर्थिक तरतूद आणि वाढीव रक्कम
योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीनंतर, सरकारने आता महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. दरमहा मिळणारी रक्कम 1,500 रुपयांवरून 2,100 रुपये करण्याची घोषणा करण्यात आली आहे. ही वाढीव रक्कम मार्च 2025 च्या अर्थसंकल्पानंतर लाभार्थींना मिळण्यास सुरुवात होणार आहे. या निर्णयामागे सरकारचा महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाला अधिक बळकटी देण्याचा हेतू आहे.
पात्रता आणि अर्ज प्रक्रिया
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही महत्त्वाचे निकष ठरवण्यात आले आहेत:
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न अडीच लाख रुपयांपेक्षा कमी असणे आवश्यक
- लाभार्थी महिलेचे स्वतःचे बँक खाते असणे गरजेचे
- महाराष्ट्र राज्याचे अधिवास प्रमाणपत्र असणे आवश्यक
- आधार कार्ड आणि रेशन कार्डची प्रत सादर करणे बंधनकारक
या योजनेमुळे राज्यातील महिलांच्या आर्थिक स्थितीत लक्षणीय सुधारणा झाली आहे. विशेषतः ग्रामीण भागातील महिलांना स्वतःच्या गरजा भागवण्यासाठी आणि छोटे व्यवसाय सुरू करण्यासाठी या निधीचा उपयोग होत आहे. शिवाय, महिलांमध्ये आर्थिक साक्षरता वाढण्यास मदत होत आहे.
सरकारने या योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी सर्व यंत्रणा सज्ज केली आहे. वाढीव रकमेची तरतूद येत्या अर्थसंकल्पात करण्यात येणार असून, याद्वारे महिलांना नियमित आणि विनाविलंब लाभ मिळण्यास मदत होणार आहे. भाजप नेत्या चित्रा वाघ यांनी या योजनेच्या यशस्वितेचा उल्लेख करताना सांगितले की, विधानसभा निवडणुकीत दिलेली सर्व आश्वासने पूर्ण करण्याचा सरकारचा मानस आहे.
‘माझी लाडकी बहीण योजना’ ही केवळ एक कल्याणकारी योजना नसून, महिलांच्या सर्वांगीण विकासासाठी उचललेले एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. वाढीव आर्थिक मदतीमुळे या योजनेचा व्याप आणखी वाढणार असून, यामुळे महिलांच्या आर्थिक स्वावलंबनाला नक्कीच चालना मिळणार आहे.