Senior citizens Budget 2025 भारत सरकारने 2025 मध्ये ज्येष्ठ नागरिकांसाठी अनेक महत्त्वपूर्ण योजना आणि सुविधांची अंमलबजावणी केली आहे. या योजनांमुळे ज्येष्ठ नागरिकांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडून येत आहेत. आज आपण या महत्त्वाच्या योजनांचा सविस्तर आढावा घेऊया.
आयुष्मान भारत योजना: ज्येष्ठांसाठी आरोग्य सुरक्षा कवच
आयुष्मान भारत योजनेत 2025 मध्ये केलेल्या महत्त्वपूर्ण सुधारणांमुळे 70 वर्षांवरील सर्व ज्येष्ठ नागरिकांना मोठा दिलासा मिळाला आहे. या योजनेअंतर्गत प्रत्येक ज्येष्ठ नागरिक कुटुंबाला 5 लाख रुपयांपर्यंतचे मोफत आरोग्य विमा संरक्षण दिले जात आहे. सुमारे 6 कोटी ज्येष्ठ नागरिकांना याचा थेट लाभ होणार आहे. उत्पन्नाची अट न ठेवता सर्वांना या योजनेचा लाभ देण्यात येत आहे, ही विशेष बाब आहे.
हे पण वाचा:
फेब्रुवारी महिन्यात तब्बल एवढ्या दिवस पाऊस, हवामान विभागाचा अंदाज Meteorological Department
या योजनेअंतर्गत लाभार्थ्यांना सरकारी तसेच खाजगी रुग्णालयांमध्ये उपचार घेता येतात. क्लेम प्रक्रिया पूर्णपणे कॅशलेस आणि पेपरलेस करण्यात आली आहे, ज्यामुळे ज्येष्ठ नागरिकांना कोणताही त्रास होत नाही. विशेष म्हणजे जुनाट आजारांवरील उपचारही या योजनेत समाविष्ट करण्यात आले आहेत. यामुळे ज्येष्ठ नागरिकांना दर्जेदार आरोग्य सेवा मिळण्यास मदत होत आहे आणि त्यांना आर्थिक चिंतेतून मुक्तता मिळत आहे.
वृद्धापकाळ पेन्शन योजना: सामाजिक सुरक्षेचा आधार
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्ती वेतन योजनेत (IGNOAPS) 2025 मध्ये महत्त्वपूर्ण सुधारणा करण्यात आली आहे. या योजनेअंतर्गत 60 ते 79 वर्षे वयोगटातील लाभार्थ्यांना दरमहा 500 रुपये पेन्शन दिले जात आहे. तर 80 वर्षांवरील ज्येष्ठ नागरिकांना दरमहा 1000 रुपये पेन्शन मिळत आहे. ही रक्कम थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबातील ज्येष्ठ नागरिकांसाठी ही योजना विशेष महत्त्वाची ठरली आहे. आधार कार्डशी लिंक केल्यामुळे योजनेच्या अंमलबजावणीत पारदर्शकता आली आहे. राज्य सरकारेही या रकमेत आपापल्या परीने भर घालू शकतात. अशा प्रकारे ही योजना गरीब ज्येष्ठ नागरिकांना आर्थिक आधार देण्याचे महत्त्वपूर्ण काम करत आहे.
ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना (SCSS): सुरक्षित गुंतवणुकीचा पर्याय
ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना ही 60 वर्षांवरील नागरिकांसाठी एक आकर्षक गुंतवणूक पर्याय म्हणून समोर आली आहे. 2025 मध्ये या योजनेचा व्याजदर वार्षिक 8.2% इतका निश्चित करण्यात आला आहे, जो इतर बचत योजनांच्या तुलनेत बराच जास्त आहे. किमान 1000 रुपयांपासून सुरू होणाऱ्या या योजनेत जास्तीत जास्त 30 लाख रुपयांपर्यंत गुंतवणूक करता येते.
या योजनेचा कालावधी 5 वर्षांचा असून तो आणखी 3 वर्षांपर्यंत वाढवता येतो. व्याजाची रक्कम दर तीन महिन्यांनी नियमित मिळत असल्याने ज्येष्ठ नागरिकांना नियमित उत्पन्नाचा स्रोत उपलब्ध होतो. या योजनेला मिळणारी कर सवलत हा एक अतिरिक्त फायदा आहे.
वरील सर्व योजना एकत्रितपणे पाहिल्यास असे दिसते की सरकारने ज्येष्ठ नागरिकांच्या विविध गरजांचा विचार केला आहे. आरोग्य, आर्थिक सुरक्षा आणि बचतीच्या संधी या तिन्ही महत्त्वाच्या क्षेत्रांमध्ये योग्य तरतुदी केल्या आहेत. आयुष्मान भारत योजनेमुळे आरोग्याची काळजी दूर झाली आहे, वृद्धापकाळ पेन्शन योजनेमुळे गरीब ज्येष्ठांना आर्थिक आधार मिळाला आहे, तर SCSS मुळे बचतीला प्रोत्साहन मिळत आहे.
या योजनांची यशस्वी अंमलबजावणी होण्यासाठी डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर केला जात आहे. आधार कार्ड लिंकिंग, थेट बँक खात्यात रक्कम जमा करणे, ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया यासारख्या सुविधांमुळे योजनांचा लाभ घेणे सोपे झाले आहे. तसेच यामुळे भ्रष्टाचार आणि गैरव्यवहारांना आळा बसला आहे.
सरकारच्या या प्रयत्नांमुळे ज्येष्ठ नागरिकांच्या जीवनमानात सुधारणा होत आहे. त्यांच्या सन्मानपूर्वक जगण्याच्या अधिकाराला बळकटी मिळत आहे. समाजातील या महत्त्वाच्या घटकाप्रती असलेली सामाजिक जबाबदारी सरकार योग्य प्रकारे पार पाडत आहे.