Senior citizens free भारतातील ज्येष्ठ नागरिकांच्या कल्याणासाठी सरकारने अनेक महत्त्वाच्या योजना आणि धोरणांची अंमलबजावणी केली आहे. 2025 मध्ये या योजनांमध्ये महत्त्वपूर्ण सुधारणा करण्यात आल्या असून, त्यांचा थेट फायदा देशातील करोडो ज्येष्ठ नागरिकांना होत आहे.
या योजनांमधून आरोग्य सेवा, आर्थिक सुरक्षा आणि सामाजिक संरक्षण यांची खात्री देण्यात आली आहे. आयुष्मान भारत योजना: ज्येष्ठांसाठी विशेष तरतूद आयुष्मान भारत ही सर्वात महत्त्वाकांक्षी आरोग्य योजना 2025 मध्ये नव्या स्वरूपात सादर करण्यात आली आहे.
या योजनेंतर्गत 70 वर्षांवरील प्रत्येक ज्येष्ठ नागरिकाला 5 लाख रुपयांपर्यंतचे मोफत आरोग्य विमा संरक्षण देण्यात येत आहे. या योजनेची व्याप्ती पाहता, सुमारे 6 कोटी ज्येष्ठ नागरिकांना याचा थेट लाभ मिळणार आहे. आर्थिक परिस्थितीचा विचार न करता सर्व ज्येष्ठ नागरिकांना या योजनेचा लाभ घेता येतो, हे या योजनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य आहे.
या योजनेअंतर्गत लाभार्थ्यांना सरकारी तसेच खाजगी रुग्णालयांमध्ये उपचार घेण्याची मुभा आहे. विशेष म्हणजे संपूर्ण प्रक्रिया कॅशलेस आणि पेपरलेस पद्धतीने राबविण्यात येते, ज्यामुळे ज्येष्ठ नागरिकांना कोणताही त्रास होत नाही. जुनाट आजारांवरील उपचारही या योजनेत समाविष्ट करण्यात आले आहेत, जे पूर्वी बहुतेक विमा योजनांमध्ये वगळले जात होते.
वृद्धापकाळ पेन्शन योजनेतील सुधारणा इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्ती वेतन योजना (IGNOAPS) मध्ये 2025 मध्ये महत्त्वपूर्ण बदल करण्यात आले आहेत. 60 ते 79 वर्षे वयोगटातील लाभार्थ्यांना आता दरमहा 500 रुपये पेन्शन मिळत आहे. तर 80 वर्षांवरील ज्येष्ठ नागरिकांना दरमहा 1000 रुपये पेन्शन देण्यात येत आहे. ही रक्कम थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
या योजनेसाठी दारिद्र्यरेषेखालील ज्येष्ठ नागरिक पात्र आहेत. आधार कार्डशी जोडणी केल्यामुळे योजनेच्या अंमलबजावणीत पारदर्शकता आली आहे. राज्य सरकारांना त्यांच्या क्षमतेनुसार या पेन्शनमध्ये अतिरिक्त रक्कम जोडण्याची मुभा देण्यात आली आहे, ज्यामुळे काही राज्यांमध्ये लाभार्थ्यांना अधिक रक्कम मिळत आहे.
ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना (SCSS): आकर्षक गुंतवणूक पर्याय 60 वर्षांवरील नागरिकांसाठी सुरक्षित आणि फायदेशीर गुंतवणुकीचा पर्याय म्हणून ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना (SCSS) राबविण्यात येत आहे. 2025 मध्ये या योजनेचा व्याजदर वार्षिक 8.2% इतका निश्चित करण्यात आला आहे, जो इतर बचत योजनांच्या तुलनेत बराच जास्त आहे.
या योजनेत किमान 1,000 रुपयांपासून गुंतवणूक करता येते, तर कमाल मर्यादा 30 लाख रुपयांपर्यंत आहे. योजनेचा कालावधी 5 वर्षांचा असून, तो आणखी 3 वर्षांपर्यंत वाढवता येतो. त्रैमासिक पद्धतीने व्याज दिले जाते, ज्यामुळे ज्येष्ठ नागरिकांना नियमित उत्पन्नाचे साधन उपलब्ध होते.
योजनांचे सामाजिक महत्त्व या सर्व योजनांमुळे ज्येष्ठ नागरिकांच्या जीवनमानात सुधारणा होण्यास मदत होत आहे. आरोग्य विम्यामुळे त्यांना मानसिक आणि आर्थिक दृष्ट्या दिलासा मिळाला आहे. आता ते कोणत्याही आजारपणात उत्तम उपचार घेऊ शकतात. पेन्शन योजनेमुळे त्यांना नियमित उत्पन्नाचे साधन उपलब्ध झाले आहे. तर बचत योजनेमुळे त्यांच्या बचतीवर चांगले व्याज मिळत असल्याने आर्थिक सुरक्षितता वाढली आहे.
हे पण वाचा:
पुढील 5 दिवस राज्यात गारपीट तर या भागात जास्त थंडी पहा नवीन हवामान Hailstorm in the state
भविष्यातील आव्हाने आणि संधी वाढत्या महागाईच्या पार्श्वभूमीवर या योजनांमधील लाभांची रक्कम वाढवण्याची गरज आहे. तसेच योजनांची व्याप्ती वाढवून अधिकाधिक ज्येष्ठ नागरिकांना त्यांचा लाभ मिळेल याची खात्री करणे आवश्यक आहे.
डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवून योजनांची अंमलबजावणी अधिक कार्यक्षम करता येईल. सध्याच्या काळात ज्येष्ठ नागरिकांची संख्या झपाट्याने वाढत आहे. त्यामुळे त्यांच्या गरजा लक्षात घेऊन या योजनांमध्ये कालानुरूप बदल करणे गरजेचे आहे.
