Senior citizens get भारतीय समाजव्यवस्थेत ज्येष्ठ नागरिकांचे स्थान अत्यंत महत्त्वाचे आहे. त्यांच्या सन्मानपूर्ण जीवनासाठी आणि सामाजिक सुरक्षिततेसाठी केंद्र आणि राज्य सरकारे विविध कल्याणकारी योजना राबवत आहेत. या योजनांमधून त्यांच्या आरोग्य, आर्थिक स्थिरता आणि सामाजिक सुरक्षेची काळजी घेतली जात आहे. 2025 मध्ये या योजनांमध्ये महत्त्वपूर्ण सुधारणा करण्यात आल्या असून, त्यांचा थेट फायदा देशातील कोट्यवधी ज्येष्ठ नागरिकांना होत आहे.
आयुष्मान भारत योजना: ज्येष्ठांसाठी विशेष तरतूद
आयुष्मान भारत ही सर्वात महत्त्वाकांक्षी आरोग्य योजना 2025 मध्ये नव्या स्वरूपात सादर करण्यात आली आहे. या योजनेंतर्गत 70 वर्षांवरील प्रत्येक ज्येष्ठ नागरिकाला 5 लाख रुपयांपर्यंतचे मोफत आरोग्य विमा संरक्षण दिले जात आहे. सुमारे 6 कोटी ज्येष्ठ नागरिकांना याचा थेट लाभ मिळत आहे. या योजनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे आर्थिक परिस्थितीचा विचार न करता सर्व ज्येष्ठ नागरिकांना याचा लाभ घेता येतो.
हे पण वाचा:
दहावी बारावी विद्यार्थ्यांची चिंता वाढली! नवीन वेळा पत्रक झाले जाहीर 10th and 12th students
योजनेची वैशिष्ट्ये:
- सरकारी आणि खाजगी रुग्णालयांमध्ये उपचाराची सुविधा
- संपूर्ण कॅशलेस आणि पेपरलेस व्यवस्था
- जुनाट आजारांवरील उपचारांचा समावेश
- विमा कंपन्यांकडून थेट बिलांचे प्रदान
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ पेन्शन योजना (IGNOAPS)
या योजनेत 2025 मध्ये महत्त्वपूर्ण सुधारणा करण्यात आल्या आहेत. वयोगटानुसार पेन्शनची रक्कम खालीलप्रमाणे निश्चित करण्यात आली आहे:
- 60 ते 79 वर्षे वयोगटातील लाभार्थ्यांना दरमहा 500 रुपये
- 80 वर्षांवरील ज्येष्ठ नागरिकांना दरमहा 1000 रुपये
पात्रता आणि कागदपत्रे:
- दारिद्र्यरेषेखालील ज्येष्ठ नागरिक
- आधार कार्ड
- वय सिद्ध करणारा दाखला
- रहिवासी दाखला
- बँक खात्याचे विवरण
ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना (SCSS)
ही योजना 60 वर्षांवरील नागरिकांसाठी सुरक्षित आणि फायदेशीर गुंतवणुकीचा पर्याय म्हणून ओळखली जाते. 2025 मध्ये या योजनेचा व्याजदर वार्षिक 8.2% निश्चित करण्यात आला आहे.
योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये:
- किमान गुंतवणूक: 1,000 रुपये
- कमाल मर्यादा: 30 लाख रुपये
- कालावधी: 5 वर्षे (3 वर्षांपर्यंत वाढवण्याची सुविधा)
- त्रैमासिक व्याज प्रदान
- कर लाभांची तरतूद
योजनांचे सामाजिक महत्त्व
या योजनांमुळे ज्येष्ठ नागरिकांच्या जीवनमानात लक्षणीय सुधारणा झाली आहे:
- आरोग्य विम्यामुळे मानसिक आणि आर्थिक दिलासा
- नियमित पेन्शनमुळे आर्थिक स्थैर्य
- बचत योजनांमुळे भविष्यातील सुरक्षितता
- डिजिटल व्यवहारांमुळे सुलभ प्रक्रिया
वाढत्या महागाईच्या पार्श्वभूमीवर या योजनांमध्ये काही आव्हानेही आहेत:
- लाभांच्या रकमेत वाढ करण्याची गरज
- योजनांची व्याप्ती वाढवणे
- डिजिटल साक्षरतेचे प्रमाण वाढवणे
- प्रशासकीय यंत्रणा अधिक कार्यक्षम करणे
भविष्यात या योजना अधिक प्रभावी करण्यासाठी पुढील उपाययोजना सुचवल्या जातात:
- लाभार्थ्यांना नियमित मार्गदर्शन
- तक्रार निवारण यंत्रणा सक्षम करणे
- स्थानिक पातळीवर जागरूकता कार्यक्रम
- डिजिटल प्रशिक्षणाची सोय
ज्येष्ठ नागरिकांच्या सन्मानपूर्ण जीवनासाठी शासनाने राबवलेल्या या योजना निश्चितच स्वागतार्ह आहेत. मात्र त्यांची अंमलबजावणी अधिक प्रभावी करण्यासाठी सातत्यपूर्ण प्रयत्नांची गरज आहे. समाजातील सर्व घटकांनी या योजनांची माहिती ज्येष्ठ नागरिकांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी प्रयत्नशील राहणे आवश्यक आहे.
