Senior citizens Vayoshree scheme महाराष्ट्र राज्य सरकारने ज्येष्ठ नागरिकांच्या कल्याणासाठी एक महत्त्वाकांक्षी योजना सुरू केली आहे. मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी ५ फेब्रुवारी २०२४ रोजी ‘मुख्यमंत्री वयोश्री योजना’ या नावाने ही योजना जाहीर केली. या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे ६५ वर्षांवरील ज्येष्ठ नागरिकांना आर्थिक व आरोग्यविषयक सहाय्य देऊन त्यांना स्वाभिमानी जीवन जगण्यास सक्षम करणे.
या योजनेची व्याप्ती पाहता, राज्यातील सर्व ६५ वर्षांवरील नागरिकांना याचा लाभ घेता येईल, मात्र त्यासाठी काही निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे. सर्वप्रथम, अर्जदार महाराष्ट्र राज्याचा किमान १५ वर्षांचा रहिवासी असणे आवश्यक आहे. त्याचबरोबर, अर्जदाराचे कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न १ लाख रुपयांपेक्षा जास्त नसावे. महत्त्वाचे म्हणजे, अर्जदार किंवा त्यांच्या जीवनसाथीच्या नावावर कोणतीही स्थावर मालमत्ता नसावी आणि त्यांना कोणत्याही प्रकारची नियमित पेन्शन मिळत नसावी.
या योजनेंतर्गत लाभार्थ्यांना दरवर्षी ३,००० रुपयांची एकरकमी आर्थिक मदत दिली जाते. ही रक्कम थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते. मात्र या योजनेचे वैशिष्ट्य म्हणजे केवळ आर्थिक मदतच नव्हे तर विविध आरोग्य सुविधांचाही समावेश आहे. उदाहरणार्थ, अपंग व्यक्तींसाठी व्हीलचेअर, हृदयविकार व दमा रुग्णांसाठी ऑक्सिजन कॉन्सेंट्रेटर, स्पायनल ब्रेस यासारख्या उपकरणांसाठी अनुदान दिले जाते.
दृष्टीदोष असलेल्या ज्येष्ठ नागरिकांसाठी चष्मे, कमी ऐकू येणाऱ्यांसाठी श्रवणयंत्रे, तसेच कृत्रिम दात बसविण्यासाठीही या योजनेंतर्गत आर्थिक मदत उपलब्ध आहे. या सर्व सुविधांमुळे ज्येष्ठ नागरिकांचे आरोग्य सुधारण्यास मदत होते आणि त्यांचे जीवनमान उंचावते.
योजनेचा लाभ घेण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रांमध्ये आधार कार्ड (मोबाईल नंबरशी लिंक असलेले), जन्म प्रमाणपत्र, रेशन कार्ड, वार्षिक उत्पन्नाचा दाखला, बँक खात्याचे पुरावे, निवास प्रमाणपत्र आणि ज्येष्ठ नागरिक ओळखपत्र यांचा समावेश आहे. विधवा अर्जदारांसाठी पतीचे मृत्यू प्रमाणपत्र आणि अपंग व्यक्तींसाठी वैद्यकीय अपंगत्व प्रमाणपत्र या अतिरिक्त कागदपत्रांची आवश्यकता असते.
अर्ज करण्याच्या दोन पद्धती उपलब्ध आहेत – ऑनलाईन आणि ऑफलाईन. ऑनलाईन अर्ज करण्यासाठी महाराष्ट्र शासनाच्या सामाजिक कल्याण विभागाच्या अधिकृत वेबसाईटवर (https://sjsa.maharashtra.gov.in/) जाऊन नोंदणी करावी लागते.
यामध्ये आवश्यक माहिती भरून, कागदपत्रांच्या स्कॅन कॉपी अपलोड कराव्या लागतात. ऑफलाईन पद्धतीमध्ये, अर्जदाराने जवळच्या सामाजिक कल्याण कार्यालयात जाऊन अर्ज भरावा लागतो आणि आवश्यक कागदपत्रांसह जमा करावा लागतो.
या योजनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे ती ज्येष्ठ नागरिकांना सर्वांगीण सहाय्य करते. आर्थिक मदतीबरोबरच आरोग्यविषयक सुविधा, मोफत वैद्यकीय तपासणी, औषधे आणि विविध उपकरणांचा समावेश यामुळे ज्येष्ठ नागरिकांना स्वावलंबी जीवन जगण्यास मदत होते. त्यांना सामाजिक सुरक्षा मिळते आणि त्यांचे जीवन अधिक सुखकर होते.
महाराष्ट्र सरकारच्या या उपक्रमामुळे अनेक गरजू ज्येष्ठ नागरिकांना दिलासा मिळणार आहे. विशेषतः ज्यांच्याकडे स्वतःची मालमत्ता नाही किंवा नियमित उत्पन्नाचे स्रोत नाहीत, अशा ज्येष्ठ नागरिकांसाठी ही योजना वरदान ठरणार आहे. या योजनेमुळे त्यांना केवळ आर्थिक सहाय्यच नव्हे तर सन्मानाने जगण्याची संधी मिळणार आहे.
ज्येष्ठ नागरिकांनी या योजनेचा जास्तीत जास्त लाभ घ्यावा यासाठी समाज कल्याण विभागाकडून विशेष प्रयत्न केले जात आहेत. योजनेची माहिती गाव पातळीपर्यंत पोहोचवण्यासाठी विविध माध्यमांतून प्रसार केला जात आहे. अधिक माहितीसाठी नागरिक आपल्या जवळच्या ग्रामपंचायत, नगरपालिका कार्यालय किंवा जिल्हा सामाजिक न्याय कार्यालयाशी संपर्क साधू शकतात.
अशा प्रकारे, मुख्यमंत्री वयोश्री योजना ही महाराष्ट्रातील ज्येष्ठ नागरिकांसाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठरणार आहे. या योजनेमुळे ज्येष्ठ नागरिकांना आर्थिक स्थैर्य, आरोग्य सुविधा आणि सामाजिक सुरक्षा मिळणार आहे, जे त्यांच्या सन्मानपूर्ण जीवनासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
