ST Bus Corporation महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन महामंडळाने (एमएसआरटीसी) नुकताच एक महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. दिवाळी हंगामासाठी जाहीर केलेली १० टक्के भाडेवाढ रद्द करण्यात आली असून, याचा थेट फायदा लाखो प्रवाशांना होणार आहे. या निर्णयामागील कारणे आणि त्याचे दूरगामी परिणाम समजून घेणे महत्त्वाचे आहे.
प्रवासी हितાचा विचार
एमएसआरटीसीने प्रथम २५ ऑक्टोबरपासून विविध बस सेवांसाठी १० टक्के हंगामी भाडेवाढ लागू केली होती. या वाढीमध्ये साधी बस, निमआराम, शयन, आसनी, शिवाई, शिवशाही आणि जनशिवनेरी या सर्व प्रकारच्या बसेस समाविष्ट होत्या. मात्र, प्रवाशांकडून मिळालेल्या प्रतिक्रिया आणि सार्वजनिक हिताचा विचार करता, महामंडळाने हा निर्णय मागे घेतला आहे.
आर्थिक परिणाम
भाडेवाढीमुळे साध्या बसच्या सहा किलोमीटरच्या प्रवासासाठी ८.७० रुपयांऐवजी १० रुपये मोजावे लागणार होते. लांब पल्ल्याच्या प्रवासात ही वाढ १०० ते १५० रुपयांपर्यंत जाऊ शकत होती. विशेषतः दिवाळीच्या काळात, जेव्हा हजारो लोक आपल्या गावी जातात, अशा भाडेवाढीचा त्यांच्या खिशावर मोठा भार पडणार होता.
सामाजिक जबाबदारी
एमएसआरटीसी ही महाराष्ट्रातील सर्वात मोठी सार्वजनिक वाहतूक सेवा आहे. दररोज लाखो प्रवासी या सेवेवर अवलंबून असतात. विशेषतः ग्रामीण भागातील प्रवाशांसाठी एसटी ही जीवनवाहिनी आहे. खासगी वाहतूक सेवांच्या तुलनेत एसटीचे दर परवडणारे असल्याने, सर्वसामान्य नागरिक एसटीला प्राधान्य देतात.
हंगामी गर्दीचे व्यवस्थापन
दिवाळीच्या काळात प्रवाशांची संख्या मोठ्या प्रमाणात वाढते. या काळात एमएसआरटीसीला अतिरिक्त बसेस चालवाव्या लागतात, कर्मचाऱ्यांच्या जादा शिफ्ट्स ठेवाव्या लागतात, आणि इंधन खर्चही वाढतो. मात्र, या वाढीव खर्चाचा बोजा प्रवाशांवर न टाकता, महामंडळाने त्याचे व्यवस्थापन करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
दूरगामी धोरण
एमएसआरटीसीने घेतलेला हा निर्णय केवळ तात्पुरत्या स्वरूपाचा नाही. यातून महामंडळाचे दूरगामी धोरण स्पष्ट होते. प्रवाशांच्या सोयी-सुविधांना प्राधान्य देत, सेवेची गुणवत्ता राखत, आणि परवडणाऱ्या दरात प्रवास सुविधा उपलब्ध करून देण्याचे महामंडळाचे धोरण यातून दिसून येते.
भाडेवाढ रद्द झाल्याने प्रवाशांमध्ये समाधानाचे वातावरण आहे. विशेषतः विद्यार्थी, नोकरदार वर्ग, आणि ग्रामीण भागातील प्रवाशांना याचा मोठा दिलासा मिळाला आहे. सण-उत्सवाच्या काळात कुटुंबासह प्रवास करणाऱ्यांना याचा विशेष फायदा होणार आहे.
महामंडळासमोर आता मोठे आव्हान आहे. वाढत्या इंधन दरांमुळे परिचालन खर्च वाढत असताना, प्रवासी भाड्यात वाढ न करता सेवा कशी सुरळीत ठेवायची हा प्रश्न आहे. यासाठी कार्यक्षमता वाढवणे, खर्च कमी करणे, आणि उत्पन्नाचे नवे स्रोत शोधणे या दिशेने पावले उचलावी लागतील.
एमएसआरटीसीने भविष्यात प्रवाशांना अधिक सोयी-सुविधा देण्याच्या दृष्टीने विविध योजना आखल्या आहेत. डिजिटल तिकीट बुकिंग, रिअल-टाइम बस ट्रॅकिंग, आणि बस थांब्यांवर सुधारित सुविधा यांसारख्या उपक्रमांवर भर दिला जात आहे.
एमएसआरटीसीचा हा निर्णय प्रवासी-केंद्रित दृष्टिकोनाचे उदाहरण आहे. सार्वजनिक वाहतूक सेवेने केवळ नफ्याचा विचार न करता, सामाजिक जबाबदारी स्वीकारली आहे. यामुळे महामंडळाची विश्वासार्हता वाढेल आणि प्रवाशांचा पाठिंबा कायम राहील. भविष्यात अशाच प्रकारचे प्रवासी-हितकारी निर्णय घेतले जातील, अशी अपेक्षा व्यक्त केली