Two-wheeler drivers आजकाल रस्त्यांवर वाहतुकीची गर्दी वाढत चालली आहे. अशा परिस्थितीत वाहन चालवताना सुरक्षितता हा सर्वात महत्वाचा मुद्दा ठरतो. अलीकडेच सोशल मीडियावर एक चर्चा रंगली होती, ती म्हणजे वाहन चालवताना चप्पल किंवा लुंगी-बनियान घालून प्रवास केल्यास दंड आकारला जाईल का? या विषयावर केंद्रीय रस्ते वाहतूक मंत्री नितीन गडकरी यांनी स्पष्टीकरण दिले आहे.
कायदेशीर स्थिती: वाहन चालवताना पोशाख किंवा पादत्राणांबाबत मोटर वाहन कायद्यात कोणतीही स्पष्ट तरतूद नाही. म्हणजेच चप्पल किंवा लुंगी-बनियान घालून वाहन चालवल्यास थेट दंड होणार नाही. परंतु, हे निश्चितच धोकादायक आहे. वाहन चालवताना सुरक्षिततेच्या दृष्टीने योग्य पोशाख आणि पादत्राणे वापरणे अत्यंत महत्वाचे आहे.
सुरक्षिततेचे महत्व: दुचाकी चालवताना चप्पल किंवा स्लीपर घालणे अनेक कारणांमुळे धोकादायक ठरू शकते:
१. अपघाताची शक्यता:
- चप्पल सहज निसटू शकते, विशेषत: पावसाळ्यात किंवा ओल्या रस्त्यावर
- अचानक ब्रेक लावताना पाय घसरण्याची शक्यता जास्त
- वाहन थांबवताना किंवा सुरू करताना नियंत्रण कमी असतो
२. गिअर बदलण्यात अडचणी:
- चप्पलमुळे गिअर व्यवस्थित बदलता येत नाही
- पायाचे नियंत्रण कमी असल्याने अपघाताची शक्यता वाढते
- वेगवान वाहतुकीत त्वरित प्रतिसाद देणे कठीण जाते
३. दुखापतींची तीव्रता:
- अपघात झाल्यास पायाला गंभीर दुखापत होण्याची शक्यता जास्त
- चप्पल काढून पडल्यास थेट रस्त्याशी संपर्क येतो
- रस्त्यावरील खड्डे किंवा अडथळ्यांमुळे पायाला इजा होऊ शकते
योग्य पादत्राणांचे महत्व: वाहन चालवताना योग्य बूट किंवा सँडल वापरणे महत्वाचे आहे:
१. सुरक्षित बूट:
- पायाला पूर्ण आधार देतात
- पाऊस किंवा ओल्या परिस्थितीत देखील घसरत नाहीत
- अपघात झाल्यास पायाचे रक्षण करतात
२. व्यावसायिक राइडिंग शूज:
- विशेषत: लांब प्रवासासाठी योग्य
- गिअर बदलण्यास सोयीस्कर
- पायाला पूर्ण संरक्षण
सुरक्षित प्रवासासाठी इतर महत्वाचे घटक:
१. योग्य पोशाख:
- हवामानानुसार योग्य कपडे निवडावेत
- सैल कपडे टाळावेत
- रात्रीच्या वेळी परावर्तित पट्टे असलेले कपडे वापरावेत
२. सुरक्षा साधने:
- दुचाकीवर हेल्मेट अनिवार्य
- चालक आणि मागे बसणाऱ्या व्यक्तीने हेल्मेट वापरणे बंधनकारक
- रात्री प्रवास करताना परावर्तित जॅकेट वापरावे
३. वाहन देखभाल:
- नियमित सर्व्हिसिंग
- टायर प्रेशर तपासणे
- ब्रेक सिस्टम नीट कार्यरत असणे
वाहतूक नियमांचे पालन: 2019 मध्ये सुधारित केलेल्या मोटर वाहन कायद्यानुसार काही महत्वाचे नियम:
१. दंडात्मक कारवाई:
- विना हेल्मेट प्रवास: रु. 1000 दंड
- विमा नसल्यास: रु. 2000 दंड
- वेगमर्यादा उल्लंघन: रु. 1000 ते 2000 दंड
- मद्यपान करून वाहन चालवणे: रु. 10,000 दंड
२. कागदपत्रे:
- वाहन नोंदणी प्रमाणपत्र
- विमा कागदपत्रे
- वाहन चालवण्याचा परवाना
- प्रदूषण प्रमाणपत्र
जागरूकता आणि शिक्षण: वाहन चालकांमध्ये सुरक्षिततेबाबत जागरूकता वाढवणे महत्वाचे आहे:
१. प्रशिक्षण:
- नवीन चालकांना योग्य प्रशिक्षण
- सुरक्षित वाहन चालवण्याच्या पद्धती
- अपघात टाळण्यासाठी घ्यावयाची काळजी
२. सामाजिक जबाबदारी:
- इतर वाहन चालकांचा आदर
- वाहतूक नियमांचे पालन
- सुरक्षित वाहन चालवण्याची संस्कृती जोपासणे
वाहन चालवताना चप्पल किंवा स्लीपर वापरल्याबद्दल थेट दंड नसला तरी, स्वतःच्या आणि इतरांच्या सुरक्षिततेसाठी योग्य पादत्राणे वापरणे महत्वाचे आहे. केंद्रीय मंत्री नितीन गडकरी यांनी स्पष्ट केल्याप्रमाणे, सुरक्षितता हा मुख्य विचार असावा. वाहन चालवताना योग्य पोशाख, पादत्राणे आणि सुरक्षा साधनांचा वापर करून आपण स्वतःला आणि इतरांना सुरक्षित ठेवू शकतो.